kritiken hemeroteka

8.530 kritika

« | »

Belarra kantari / Doris Lessing (Koro Navarro) / Elkar, 2008

Mary eta bere zirkunstantziak Beñat Sarasola / Berria, 2009-03-08

Ohitura bihurtu da honezkero urtero-urtero Jokin Zaitegi bekari esker Elkarrek publikatzen duen liburua. Azkeneko Nobel saridunaren obra bat itzultzeko aurkezten diren lagin guztien artean onena aukeratu eta, hilabete batzuen buruan, liburuaren euskarazko itzulpena osoki plazaratzen da. Horrelaxe kaleratu zen pasa den urte amaieran Doris Lessing 2007ko Nobel saridunaren estreinako nobela, The Grass is Singing (Belarra kantari), Koro Navarroren itzulpenaz. Nobela hau da, The Golden Book-ekin batera, seguruenik, Lessingen liburu famatuena.

Hegoafrikako egunkari batean agertutako albiste labur batekin hasten da kontakizuna, zeinak Mary Turnerren erailketaren berri ematen baitu. Nobela hasi eta badakigu, hortaz, nola bukatuko den. Gainontzeko guztia falta zaigu ordea: zergatik?, nola?, zertarako?, noren eta zeren erruz?…

Mary protagonistaren bizitza da, gisa honetan, nobela honetan aurkitzen dena, etxeko morroi Mosesen eskuetan hiltzen den arteko bizitza. Hegoafrikan bertan jaiotako zuria, senitarte etsigarri samarra bizi izan zuen Maryk; aita mozkortia, haserre betean bizi zen ama, anaia eta arreba bana gazte zendutakoak… Bere amaren antzera, Mary gaztetatik da emakume bakarti samarra, baina Dick Turnerrekin ezkondu eta honen landetxera bizitzera joaten denetik, ezarian, geroz eta bere baitara bilduago aurkitzen da. Nobelak, beraz, Maryren amiltze psikologikoa kontatzen du nolabait, egiantza handiz kontatu ere.

Izan ere, zenbait kritikariren iritziz, Lessingek, autore modernista askok bezalatsu (Franz Kafka, Samuel Beckett…), gizaki modernoaren “identitate krisia” edo “segurtasun eza ontologikoa” islatzen du honetan. Bere berezitasun nagusietako bat, baina, krisi hori testuinguru soziopolitikoarekin hertsiki lotzen duena da. Alegia, Maryren zorigaitza bere haurtzaroaren eta Hegoafrikako gizarte egoeraren ondorio legez agertzen da funtsean, testuinguru horrek Mary nola zapaltzen duen zehazki seinalatuz. Aspektu honetan ere bereizten da, orobat, J.M Coetzeren Lotsaizuna-tik, zeinak gutxi gorabehera testuinguru geografiko eta soziologiko antzekoan kokatzen baita (Belarra kantari liburua apartheid aurreko Hegoafrika da; Lotsaizuna, berriz, apartheid ondorengoa). Ez da kasualitatea, bidenabar, Lessing ideologikoki urte dezentetan —liburu hau idatzi bitartean, esaterako— komunismotik oso hurbil ibili izana. Hori dela eta, Belarra kantari XIX. mendeko nobela errealistarekin (Walter Scottetik Balzaceraino) lot daiteke, hots, hain zuzen ere, determinismo sozial hau ezin argiago adierazten duen nobelagintzarekin. Hala, nobela Maryren psikologia gatazkatsuan kokatuta egonagatik, parada ederra eskaintzen du Hegoafrika kolonizatua ezagutzeko. XX. mende erdialdeko Hegoafrikako botere harremanak ñabardura guztiekin azaltzen zaizkigu: zurien tirania beltzen gainean, zurien arteko borroka aberastasuna pilatzeko, metropoliko “aurrerazalearen” zinismoa (Tony Marston) eta abar. Harreman hauetan, gainera, sexuak garrantzi berezia hartzen du, batez ere liburuaren azken partean, Maryren amiltzea ulertzeko klabe bat gehiago eskainiz. Horregatik, ez da harritzekoa liburu hau (eta Doris Lessingen obra oro har), cultural studies izeneko literatur ikerketentzako bazka ezin hobea izatea, bidea irekitzen duelako istorioa aztertzeko, genero, arraza, botere harreman edo sexuaren prismaren pean.

Doris Lessingen ondoren, Jean-Marie Le Cleziori egokitu zaio 2008ko Literatur Nobel saria. Ondo bidean, urtean hondarrean izango dugu Le Clezioren Désert (Basamortua) euskaratuta.

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak