kritiken hemeroteka

8.449 kritika

« | »

Azken anaia / Nathacha Appanah (Mikel Garmendia) / Alberdania, 2008

Exorzismo literatura? Bixente Serrano Izko / Berria, 2008-11-30

Atentzioa eman dit zer arrakasta lortzen duten mendebaldeko gizarte heldu eta zahartu hauetan haurren begiradetan oinarrituriko narrazioek.

Adin batetik gorakook, eta batik bat frankismo pean hazi ginenok, ongi ere ongi dugu memorian iltzaturik film genero izatera heldu zen harako fenomeno zinematografiko hura, haur protagonista zuten film sentibera eta negar egingarri (negargarri ere gehienetan) haiek. Aitortu behar dut hezkuntza hark sortu zidala gero aurreiritzi eta atzerakuntza halakoa, haurrak narratzaile edo protagonistatzat hartzen dituzten narrazioen aurrean.

Ez nuke nahi, halere, inpresio faltsurik eman: alegia, hizpide dudan gaurko narrazio honek hartako harekin zerikusirik duelako inpresio faltsua. Alderantziz, hemen nauzun irakurle hau nolabaiteko hezkuntza berriro jasotzen dagoela azpimarratu nahi dut. Haietan, hain zuzen, gehien-gehienak haurrei beraiei eta gurasoentzat izateaz gain, mundua ez zen ikusten haurren begiradetatik, baizik eta helduenetatik, eta asmo batekin: amesturiko haurtzaro baten samurkerietan murgil eta oinarri zedin gizarte moldagarri bat, zurien balio kristau eta tradizionalen gainean eraiki nahi zuten gizarte erabilerraz hura. Gaurko hauetan, hizpide dudan Nathacha Appanahen Azken anaia kasu, haurren begietatik ikusiriko mundu bat agertzen zaigu, haurren begietatik ikusiriko mundu heldua, helduona, preseski samurra ez dena, helduok askotan higuingarri egin dugun mundu hau. Obra irakurterrazak dira gaurkoak ere, sentiberatasun eta sentimentalismoei ere irekiak, eta hori nahikoa arrazoi izan daiteke haien arrakasta ulertzeko. Baina baliteke bertze arrazoi sakonagorik ere izatea tartean: zer-nolako mundua eraiki duen gizarte “zibilizatu” honek, bazterkeria eta sarraskiak zientifikoki gauzatu nahi izan dituen mundu bat, alegia, haren etorkizuna bera ere arriskuan jartzeraino; hau da, etorkizunaren kezkek zerikusirik izan dezakete, zertarako, eta irakurleek ikusi nahi dezaten mundu konpreniezin hau, baina ikusi nondik, eta haurren begiradetatik, hain zuzen ere ulermena heldu gabe duten haurrengandik, arriskuan dagoen etorkizun promesa horietatik. Halako exorzismo saio bat, harri aroetako Venus haien antzekoa, ezbaiko etorkizuna ikusten zaion mundu baten beldur?

Harrigarriak dira paralelismoak eta kontrasteak Appanahen Azken anaia eta John Boyneren Pijama marradunaz jantzitako mutikoa narrazioen artean. Bietan haur bana protagonista, bietan preso dagoen bertze mutiko judu banarekin harremanetan jarri eta elkarren adiskidetasun sakona nozitzen duten protagonista bana, bietan gauzak ulertzeko inolako prestutasunik ez duten haur begiradak. Guztiz bertzelakoa da gero non garatu den adiskidetasun hori Appanahen narrazioan. Guztiz desberdina ere lekua, exotikoagoa Azken anaia nobelarena, Maurizio uhartea, europarroi Indiako Ozeanoko ur urrutietan galdurik suertatzen zaigun leku kolonial eta multikultural bat. Egilea hor jaio zen, eta Frantzian dihardu idazle, frantsesez jakina, eta gai da, bereziki, urrutiko mundu hura gure hemengo gizarte kezkati baten begiradatik erakusteko.

Mutiko bat da, bai, protagonista, baina zahartzarotik kontatzen dizkigu gauzak, helduon eskarmentutik, narrazioaren zertzeladak gertatu zirenetik hirurogei urte pasatu eta gero. Hori bai, zahartzarotik egindako gogoeta batzuk salbu, haurtzaroan kokaturiko begietatik.

Estilo soil batean, hunkigarria da beti ere kontakizuna, eta zer pentsatu ematen dio leitu ez ezik hausnartu ere nahi duen irakurleari.

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Jon Martin-Etxebeste

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Amaia Alvarez Uria

Arrabioen gerra
Karel Capek

Jon Jimenez

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Asier Urkiza

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Nagore Fernandez

Negu batez Mallorcan
George Sand

Aritz Galarraga

Trilogia
Jon Fosse

Hasier Rekondo

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Mikel Asurmendi

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Epilogorik gabe
Elena Sanchez

Aitor Francos

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak