kritiken hemeroteka

8.224 kritika

« | »

Relax / Rafa Ugalde / Txalaparta, 2007

Azpisail gordina Iratxe Esnaola / Gara, 2008-02-16

Benetan inor berotzen al du literaturak? Eta hala izanik, erotikoa den literatura gauzatu behar ote da? Zer da orduan sail horretatik at geratzen diren sailkatu gabeek ernatzen dutena? Aspaldi, Italo Calvinoren ipuin batek elkarren ondoan eseritako bidaiari bik nola elkar ukitzen zuten kontatu zuen, trenaren traka-trakak lagunduta. Ez zegoen jakiterik, ordea, ukítzea nahita egindako mugimenduek ez ote zekarten trenarenek beharrean. Ezer ez hark irakurlea berotzen zuen. Gerora, jakina, sexu eszenak gordin ilustratzen zituen prosa ere ezagutu genuen.

Irudiz inguratuta bizi garenok noizbait erreparatu behar honetan, eta horretarako aproposa da Txalapartak Literotura atalean dakarren RafaUgalderen ipuin bilduma. (Aurrera baino lehen, gera nadín Filosofia apaingelan gogoangarria edo Gay hiztegia bezalako ekarpenak egin dituen bilduma txalotzeko). Bederatzi ipuinek sexua dute adierazle izenburutik beretik eta egunkarietako harreman iragarkien fondoa paratu diote ipuin bakoitzaren lehenengo orriari. Atzeko azalean ere zera du idatzita, dena amaítutakoan ez dela ezer konponduko, baina akaso lasaiago, erlaxatuago sentituko dela bat. Sexua munduko negoziorik errentagarriena ei da. Zergatik geratu beharko zukeen letren industriak aparte. Lehen aípatutako sexu agertze gordin, ageriko, intentziozkoaren bidea hartu du Rafa Ugaldek. Orgasmorako mugimenduak banan-banan eta xehetasunez kontatuak, apaindurarik gabe; hala agertzen zaizkigu. Honen aurrean azpisail baten jaiotzea begitantzen zait, “literotura gordina” izenekoa, esate batera.

Azpisaila esan dut ipuinek ez dutelako egitura aldetik edo edertze edo berriztapen aldetik ekarpenik egin. Zertan bilatu halakorik helburua irakurlea grinatzea baldin bada. Azpigenero honetan ezberdintzeko gauzak leudeke nolanahi. Zer unibertso aurkezten den, esate baterako. Aurreneko pertsonan eta gizonen ahotik idatziak dira kontakizunak. Ez da bikote harremaník edo bizikideenik. Ezkutuko sexua da, inoren ezkutuan egina edota putaetxeetan bilatua relax ataletan peskízan ibili eta gero. Ez da hemen azaldu beharko ezkutukoak berez dakarren morboa, ezta irudizko pornografiaren ondorioz baitaratuak ditugun eszenen eraginkortasuna ere. Zenbaíti moralak azpisailetik urruti behar lukeela irudituko zaio, baina alderantziz gertatzen da orriotan. Lotsa, bekatu sentsazioa ageri dira sexuaren ostean. Eta ez nolanahikoak: “Nik ez nuen artean garbi ikusten gizakiok aldean daramagun bikoiztasuna: jatorriz garena, sentsazioz eta sentimenduz osatutako izakiak; eta sentsazio horiek lotzen zituen uhala, ona eta txarra, bekatua eta bertutea”. Bereizketa hauek, hezkuntza kristautik jasoak, zertzeladaka agertzen dira. Hala ere, gordinkeriak eskatzen duen erritmo lehor, hotz eta bizkorra eteten dute aldika. Egia da topikoz betetako parajea datorkiola ondo erotikoari. Ez dute huts egingo honetan ipuinek. Gizonaren begietatik beti ere, emakume helduagoen desira, Karibeko beltzaranena, bi neska batera izatearena…Honaino azpisaila defendatzea. Batek baino gehiagok iritziko baitio gordinkeriak beti jarrera jakin batzuk erreproduzitzean genero rolak betikotzen dituela eta andrazkoa objektu sexual moduan ikustera eramaten gaituela. Ez da nik esana; pertsonaia batek bere azalean pairatzen du atzera bueltarik gabe: “(…) nire itsutasunak matxista zikin bihurtzen ninduen, eta matxismo zikin horrek, andrazko baten sexualitate garbia zikintzat jotzera eramaten ninduen”. Azpisailak erreformak beharko lituzke hortaz. Tamalez, ezin asma erakutsiak sortzen ote duen errealitateko jokamoldea edo alderantziz gertatzen den. Nolanahi dela, pertsonaiak bakarrik daude. Jakin badakite sexua ez dela desolaziorako soluzio, baina eredua errepikatu egiten da: itzuli egiten da grina eta grinarekin sexu bilatzea.

Azken kritikak

Dimisioa
Juan Luis Zabala

Irati Majuelo

Bi aldiz iraun
Oihane Zuberoa Garmendia Glaria

Ibon Egaña

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Jon Jimenez

Bekatua
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Asier Urkiza

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Europa bezain zaharra
Joxe Azurmendi

Irati Majuelo

Puta
Nelly Arcan

Joxe Aldasoro

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Jon Kortazar

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Asier Urkiza

Meditazioak
John Donne

Nagore Fernandez

Bekatua
Goiatz Labandibar

Jon Jimenez

Artxiboa

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

Hedabideak