susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Behin da betiko / Batxi Guzur | Ihesi »

Gauerdiko ele galduak / J.A. Irigaray / Elkar, 1986

Gauerdiko ele galduak Tomax Goitisolo / Susa, 1987-04

Irigarayek azken urteotan egindako ipuin eta kondairen bilduma bat dugu honoko liburu hau. Atal berberean agertzen bazaizkigu ere, ez dira gai edo mami batetan ixten, ez eta kontatzeko era edo estilo batetan ere. Gai klasikoetatik (Anbotoko Mayi, Ameriketara joandako euskalduna, ezkonduen zorigaitza) gaurkotasun bizia duten gaietara garamatza, ipuin batzutan surrealista izanik ere.

Gordintasuna eta surrealismoa, “nahasturaren zorabioan” deritzon ipuinean elkar loturik daude; fetu batek amaren sabeletik kanpoko tirabirak edota aita-amaren arteko istiluak dakuski, ikusi baino gehiago sentitu, zeren eta amaren sabeletik sentitzea bakarrik dagokio. Egoeraren aurrean, oinazeak eraginda, ito egiten du bere burua, amarekin eta munduarekin lotzen dion zilbor hesteaz. Edukiari dagokionez, tirabirak sortzen ditu irakurtzeko orduan, alde batetik ipuina eta bestetik errealitatea, hau da, errealitatean fetuak sentitzeko duen ezintasuna, gaiak agertzen duen tratamendu ideologikoa.

Gai bakoitzak tratamendu berezia jasanez gero, hizkuntz aldetik horrelaxe jolastu du Irigaray-k. Lehendabiziko ipuinean, Mayik Euskal Herritik egiten duen bidaian, lekuko euskara hikaz erabiltzen du. Gai klasikoa denez, forma aldetik hizkuntz “zaharrago” bat erabiltzen du sarritan, hitzak ulertzeko hiztegiaren beharra izaki. Mayiren ahotan, euskara batua hizkuntz huts bat besterik ez da izango, euskararen mamia galdu duen hizkuntz adulteratu bat; Aintzinako euskaldun baten ikuspegitik Euskal Herria ikusiz, Hegoaldeko tximiniak eta euskaldunen amore emateak sortu behar duen ondorio logikoa.

Kontu handiz ibili beharra dago irakurtzerakoan, h, z, eta direlakoak Irigaray-k nahi izan duen eran erabili dituelako.