susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Euskadi 1984 | Elsa Scheelen »

Jon Mirande eta kristautasuna / Joxe Azurmendi / GAK, 1979

Jon Mirande eta kristautasuna Andolin Eguzkitza / Anaitasuna, 1979-07-01

Joxe Azurmendi idazle oparoak, oparorik bada, beste liburu bat eskaini digu oraingo honetan, eta berak ohi duenez, saio bat izan da. Berez, orain urte pare bat buruturiko liburua da, 1978.eko Irun hiriko euskal saioaren sariketaren irabazlea, eta horko idazlan saritu guztiek legez Gipuzkoako Aurrezki-Kutxa Probintzialak argitaratua. Liburu mardoa, 167 orrialdetatik zehar Jon Mirande Aiphasorho zenaren pentsatzeko maneraz berri eta interpretapen ematen zaizkigu, eta sano on eta sakonki eman ere, halako giroaren unibertsaltze batez, proposatzen diren azterketok onartu nahi ez, Azurmendiren saiorik gehienak guztiz irakurgarri egiten dituena, baieztatzen den guztia testuinguru bizi eta jori batetan aurkezten delako. Honako kasu honetan euskaltzalegoaren une goibel haietako berri doi eta datu interesgarriak emanez.

Alde batetik idazle zuberotarra ulertzeko entsegu bat bada ere, ezin daiteke uka, nik uste, maite den idazle onaren defentsa eta erribindikapena denik bestetik:

“Nik uste dut, bildur edo lotsa piska bat egon dela, Mirande aipatzeko eta aztertzeko. Bestela mila aldiz gehiago aipatu eta aztertu behar izango genuen.

Alegia, pentsatzailea. Euskadik ez du hainbeste pentsatzaile interesgarri, bat nolanahi ahazteko. Baina Mirandegandik beti, literato haundi bat zela bakarrik, esaten dugu, baezpadare, eta bet-betan lekutzen gara beste zerbaitetara. Pentsatzaile gisa ere inkomodo bait da marxismoaren etsai, pagano sorginzale, pederastiaren abokatu eta ” faxista” deabrua! Oraindik ere lotsatu egiten ore gaitu, ba? Bildurtu, agian.”

Bestela, egiten den azterketa oso zehatza da Mirandek dauzkan elementurik nahasgarrienak argitzeko orduan, hala nola kristautasunaren aurrean zeukan jarreraz, antikristau baino gehiago ezkristau zelako, nahiz eta elizarekiko oso jarrera gogorraz “euskaldun zaharren gogo basa, borthitz eta handia aphaldu, ahuldu, hobeki erran, irendu zuen haren doktrinak; otso ginelarik bildots egin gaitu…” eta orobat haren faxismo libertari berezi horretaz, Miranderen oinarri sendoenetarikotzat beraren abertzaletasun arradikala aipatuz eta defendatuz.

Betiko legez oso euskara bizkor eta sarri askotan guztiz atsegina, edozein delarik gaiaren astuna. Oso polita esaldi ezpertsonalak egiteko erabiltzen den modua, bigarren pertsonak erabiltzen baititu, hizkuntza mintzatuan izan ere maiz entzun egiten den bezala. Hala ere guztiz ere, lantzean behin, oso gutxitan, egileak hiztegian daukan zabarkeria, edo konturik eza ere aipatu behar da, ez jakiteagatik egiten ez dela argi eta garbi baitago. Oro har, esaten ohi denez, euskal literaturaren historia modernorako arras liburu baliosa eta irakurleei gomendagarria, edozein dela haien interes nagusia, denborapasa zein euskal pentsatzaile baten. Jon Miranderen, ezagumendu barnekoa.