kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Bakean ützi arte / Itxaro Borda / Susa, 1993

Lan autobiografiko zaindua Kadet Eiherabide / Argia, 1994-12-11

Hasieratik aitor dezaket lihuru honen kontakizuna Zuberoan gerta dadin gustukoa izan zaidala asko, neu bertakoa izanez. Ezen, eleberri batean nabaria den bezala, aipatutako gehiena oso asmatua baldin badago ere, beste gauza batzuk benetakoak dira, hala nola gune eta pertsonaia batzuk. Atsegin izan zait hemengo guneak aipatuak egotea, hemengo izenen oihartzuna aditzea. Gainerat, ez dugu zuberoeraz idatzitako nobela baten irakurtzeko paradarik maiz, aipagai dugun hau ez badugu erabat zuheroeraz egindako idazlan batentzat jotzen ahal ere, gerorago ikusiko.dugunez.

Orain, erran gogo nuke pertsonaia garrantzitsua, hots Amaia Ezpeldoi, ixtoriaren kontatzailea, zinez autobiografiakoa dela, idazlea bera hein hatean ezagutuz. Uste dut beraren jitea, egitateak eta ikuskerak ondo agertzen direla liburu honetan, eleberri idazleetan noizean behin gertatzen denez. Kontakizunaren atzean, gasbidearen aurkako borroka nabaritzen ahal dugu, bere gertakari ezberdinekin eta batzutan hurbiletik ukitzen ere dugu. Borroka latza eta, aurka egileen aldetik, galduta egon dena, Estatuaren eta sozietate handien interesei aitzi ez baita erraz buru egitea. Idazleak gertakari horiek baliatu ditu liburu honen moldatzeko eta hau ideia ona zen.

Alabaina, ixtoriaren haria laxoegia kausitu dut, soberakeria asko badira, gaia hein bat interesgarria izanik ere. Bestalde, solasaldiak nahiko ahul iruditu zaizkit, ez aski naturalak. Estiloa bera, maiz tinkoegitzat hartu dut, berdintsuegia, ez aski aldakorra, gogotik irakurtzeko zailegia batzutan. Hala ere, metafora onak azaltzen dira zenbait aldiz. Gramatikaren aldetik, hau ere aipatu beharrean, akats batzuk izanikan ere, hein batean xuxena dago. Zuberoerako aditza da erabat baliatua noski, behar bezala kasu gehienetan, baina zergatik hain usu aditz trinkoa erabil? Honek, lerroari beharrezkoa ez den pisutasun bat ematen dio. Hiztegiaz mintzatzeko orain, laster konturatzen da beste euskalkietako hitzak zuberoerazkoak bezainbat baliatuak direla. Esaterako, zuberoerako hitza badelarik esaera batendako, beste euskalki bateko hitz bat kausitzen dugu. Hau erraz uler daiteke, idazlea Nafarroa Beherekoa izanik. Aitor dezadan, hala ere, hiztegia zabala dela, idazle batentzat kalitate handia benetan. Alabaina, nere ustez, euskalki batean idazteko, behar litzateke ondo menperatu hau. Bestela, norberak bere euskalkian izkriba dezan, edo batuaz, hala nahi ezkero, hau ezagutzen dutenentzat. Liburu honetako ortografia, ia beti xuxena da. Eta hau nahiko harrigarritzat daukat, idazleak zer iritzi dion ikusten delarik, 52. orrrialdean: “Herri hontan ba zen, geroago argiago agertzen zeitan hystheria bat orthographyari bürüz”. Euskaltzaindiak, ortografia bat finkatua ez al du, Euskal Herri osoarentzat? Zuberoan lan hori, besteetan baino zailagoa izan da, zeren eta gure euskalkia baita idazkeran gehienik urruntzen ahoskeratik. Zailagoa izanik ere guretzat, ortografiaren normalizatzea orain gauzatua dago. Hobe, Zuberoerarentzat.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak