« Ipuinlaria | Ixiltasun eske »
Bakean ützi arte / Itxaro Borda / Susa, 1993
Lan autobiografiko zaindua Kadet Eiherabide / Argia, 1994-12-11
Hasieratik aitor dezaket lihuru honen kontakizuna Zuberoan gerta dadin gustukoa izan zaidala asko, neu bertakoa izanez. Ezen, eleberri batean nabaria den bezala, aipatutako gehiena oso asmatua baldin badago ere, beste gauza batzuk benetakoak dira, hala nola gune eta pertsonaia batzuk. Atsegin izan zait hemengo guneak aipatuak egotea, hemengo izenen oihartzuna aditzea. Gainerat, ez dugu zuberoeraz idatzitako nobela baten irakurtzeko paradarik maiz, aipagai dugun hau ez badugu erabat zuheroeraz egindako idazlan batentzat jotzen ahal ere, gerorago ikusiko.dugunez.
Orain, erran gogo nuke pertsonaia garrantzitsua, hots Amaia Ezpeldoi, ixtoriaren kontatzailea, zinez autobiografiakoa dela, idazlea bera hein hatean ezagutuz. Uste dut beraren jitea, egitateak eta ikuskerak ondo agertzen direla liburu honetan, eleberri idazleetan noizean behin gertatzen denez. Kontakizunaren atzean, gasbidearen aurkako borroka nabaritzen ahal dugu, bere gertakari ezberdinekin eta batzutan hurbiletik ukitzen ere dugu. Borroka latza eta, aurka egileen aldetik, galduta egon dena, Estatuaren eta sozietate handien interesei aitzi ez baita erraz buru egitea. Idazleak gertakari horiek baliatu ditu liburu honen moldatzeko eta hau ideia ona zen.
Alabaina, ixtoriaren haria laxoegia kausitu dut, soberakeria asko badira, gaia hein bat interesgarria izanik ere. Bestalde, solasaldiak nahiko ahul iruditu zaizkit, ez aski naturalak. Estiloa bera, maiz tinkoegitzat hartu dut, berdintsuegia, ez aski aldakorra, gogotik irakurtzeko zailegia batzutan. Hala ere, metafora onak azaltzen dira zenbait aldiz. Gramatikaren aldetik, hau ere aipatu beharrean, akats batzuk izanikan ere, hein batean xuxena dago. Zuberoerako aditza da erabat baliatua noski, behar bezala kasu gehienetan, baina zergatik hain usu aditz trinkoa erabil? Honek, lerroari beharrezkoa ez den pisutasun bat ematen dio. Hiztegiaz mintzatzeko orain, laster konturatzen da beste euskalkietako hitzak zuberoerazkoak bezainbat baliatuak direla. Esaterako, zuberoerako hitza badelarik esaera batendako, beste euskalki bateko hitz bat kausitzen dugu. Hau erraz uler daiteke, idazlea Nafarroa Beherekoa izanik. Aitor dezadan, hala ere, hiztegia zabala dela, idazle batentzat kalitate handia benetan. Alabaina, nere ustez, euskalki batean idazteko, behar litzateke ondo menperatu hau. Bestela, norberak bere euskalkian izkriba dezan, edo batuaz, hala nahi ezkero, hau ezagutzen dutenentzat. Liburu honetako ortografia, ia beti xuxena da. Eta hau nahiko harrigarritzat daukat, idazleak zer iritzi dion ikusten delarik, 52. orrrialdean: “Herri hontan ba zen, geroago argiago agertzen zeitan hystheria bat orthographyari bürüz”. Euskaltzaindiak, ortografia bat finkatua ez al du, Euskal Herri osoarentzat? Zuberoan lan hori, besteetan baino zailagoa izan da, zeren eta gure euskalkia baita idazkeran gehienik urruntzen ahoskeratik. Zailagoa izanik ere guretzat, ortografiaren normalizatzea orain gauzatua dago. Hobe, Zuberoerarentzat.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez