« Ipuinlaria | Ixiltasun eske »
Bakean ützi arte / Itxaro Borda / Susa, 1993
Lan autobiografiko zaindua Kadet Eiherabide / Argia, 1994-12-11
Hasieratik aitor dezaket lihuru honen kontakizuna Zuberoan gerta dadin gustukoa izan zaidala asko, neu bertakoa izanez. Ezen, eleberri batean nabaria den bezala, aipatutako gehiena oso asmatua baldin badago ere, beste gauza batzuk benetakoak dira, hala nola gune eta pertsonaia batzuk. Atsegin izan zait hemengo guneak aipatuak egotea, hemengo izenen oihartzuna aditzea. Gainerat, ez dugu zuberoeraz idatzitako nobela baten irakurtzeko paradarik maiz, aipagai dugun hau ez badugu erabat zuheroeraz egindako idazlan batentzat jotzen ahal ere, gerorago ikusiko.dugunez.
Orain, erran gogo nuke pertsonaia garrantzitsua, hots Amaia Ezpeldoi, ixtoriaren kontatzailea, zinez autobiografiakoa dela, idazlea bera hein hatean ezagutuz. Uste dut beraren jitea, egitateak eta ikuskerak ondo agertzen direla liburu honetan, eleberri idazleetan noizean behin gertatzen denez. Kontakizunaren atzean, gasbidearen aurkako borroka nabaritzen ahal dugu, bere gertakari ezberdinekin eta batzutan hurbiletik ukitzen ere dugu. Borroka latza eta, aurka egileen aldetik, galduta egon dena, Estatuaren eta sozietate handien interesei aitzi ez baita erraz buru egitea. Idazleak gertakari horiek baliatu ditu liburu honen moldatzeko eta hau ideia ona zen.
Alabaina, ixtoriaren haria laxoegia kausitu dut, soberakeria asko badira, gaia hein bat interesgarria izanik ere. Bestalde, solasaldiak nahiko ahul iruditu zaizkit, ez aski naturalak. Estiloa bera, maiz tinkoegitzat hartu dut, berdintsuegia, ez aski aldakorra, gogotik irakurtzeko zailegia batzutan. Hala ere, metafora onak azaltzen dira zenbait aldiz. Gramatikaren aldetik, hau ere aipatu beharrean, akats batzuk izanikan ere, hein batean xuxena dago. Zuberoerako aditza da erabat baliatua noski, behar bezala kasu gehienetan, baina zergatik hain usu aditz trinkoa erabil? Honek, lerroari beharrezkoa ez den pisutasun bat ematen dio. Hiztegiaz mintzatzeko orain, laster konturatzen da beste euskalkietako hitzak zuberoerazkoak bezainbat baliatuak direla. Esaterako, zuberoerako hitza badelarik esaera batendako, beste euskalki bateko hitz bat kausitzen dugu. Hau erraz uler daiteke, idazlea Nafarroa Beherekoa izanik. Aitor dezadan, hala ere, hiztegia zabala dela, idazle batentzat kalitate handia benetan. Alabaina, nere ustez, euskalki batean idazteko, behar litzateke ondo menperatu hau. Bestela, norberak bere euskalkian izkriba dezan, edo batuaz, hala nahi ezkero, hau ezagutzen dutenentzat. Liburu honetako ortografia, ia beti xuxena da. Eta hau nahiko harrigarritzat daukat, idazleak zer iritzi dion ikusten delarik, 52. orrrialdean: “Herri hontan ba zen, geroago argiago agertzen zeitan hystheria bat orthographyari bürüz”. Euskaltzaindiak, ortografia bat finkatua ez al du, Euskal Herri osoarentzat? Zuberoan lan hori, besteetan baino zailagoa izan da, zeren eta gure euskalkia baita idazkeran gehienik urruntzen ahoskeratik. Zailagoa izanik ere guretzat, ortografiaren normalizatzea orain gauzatua dago. Hobe, Zuberoerarentzat.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera