kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Mimodramak eta ikonoak / Juan Mari Lekuona / Erein, 1990

Beste finikito bat Edorta Jimenez / Argia, 1990-09-16

Aspaldi honetan euskal literaturako bideak finikitatzen ari direlakoan nago, asmatu dudan aditz itsusi horren erabilkeragatik barkamena eskatuta. “Obabakoak” eta “Azukrea belazeetan” liburuek itxita utzi dute “basoa” gaia euskal literaturan, zati luze baterako behintzat. Juan Mari Lekuonak ekarri digun “Mimodramak eta ikonoak” izenekoak ere euskal poesigintzako kapituluetariko bat burutzen du. Lekuonaren poesia kultua da —haren erreferentzi mundua jakintzaren arlo bereziak, historia eta artea, sakon ezagutzea eskatzen bait du—, trinkoa —olerki bakoitza mosaiko konplexuago bateko osagarria delako eta, aldi berean, trinkotasunez borobildua delako—, eta mamitsua —antropologia eta erlijioarekin zerikusi handia duen mezuaren eroalea delako—. Juan Mari Lekuonak kosmoa bere osotasunean hartzeko gura eta irrika adierazi izaten du. Gizakiaren gorputz osagarrietan halako transzendentzia igarri zuen “Ilargiaren eskolan” izeneko liburuan, orain arte azkenekoa izan den horretan, alegia. Oraingoan berritz, kosmotasunerako bokazioaren ildo beretsuan, metahistoria egin gura izan du.

Maiuskulez idatzita, Ororen sorreran kokatu du bere burua; abiatu ere aurreistoriako grutetan abiatuta —hitzari berak ematen dion konotazioa eta guzti— barne jarioak, emozioak, paisaia fisikoari lotuta interpretatu ditu. Azkenean mitologiara ailegatu da, laberintikoa ere baden bidaian. Laberintoan barrena ibiltzeko erabili izan dituen oinak izan dira bestalde, hitzak zehatz hautatzea, ederto jostea eta azaldu gura dituen abstraziotarako berba multzoak osatzea. Hala bada, filosofo, antropologo eta halakoei ere zer ausnartu emango die liburu honek.

Juan Mari Lekuonaren bidea epigonikoa da. Nekez onartuko du jarraitzalerik. Berea da, horregatio. Hara hemen, bada, zer dela eta hasi naizen finikitoak aipatuz. Bere bizialdiko azken hogeitamar urteak, gutxienez jota, poesigintzari eskaini dion gizonak nire begirunea aitortu behar diot, aitzitik. Batez ere liburu hain ederra egin duenean, nahiz eta poesibide honek euskal literatura bide baztertuetan barrena harago daroala sinestuta egon ni neu.

Amaitzeko, liburu hau irakurle gehienei gaitz egingo bazaie ere, ezinbesteko erreferentzi puntua da poesigintzan diharduen edonorentzat. Alfa eta omega bait da Lekuona. Bere eskolako bakarra bera baledi, hainbat hobe, nekez gaindituko bait du inork maisua.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak