kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Eltzaorra / Salbador Zapirain "Ataño" / Auspoa, 1985

Ataño ipui zaharrekin bueltaka Iñaki Camino / Argia, 1986-02-09

Herri-kontaerak egun duen idazlerik behinena ageri zaigu Ataño, txarraka-txarraka, bere emana ugaltzen ari dena. Orain artean, biografiaren eta herri tradiziotik ateratako narrazio asmatuaren arrastoan aise zebilenak, asmamenezko beste saioa egin du “Eltzaorra” izeneko honekin. Eltzaorra, askok ez bait duzue jakingo, egundoko zarata ateratzen duen eltzezarra da, zanbonba esango genukeena edo.

Neurri batean, “Txori” izeneko liburuarekin antza handia du gai batzuren aldetik (kontrabandoa esate batera), pertsonaien erabileraren aldetik eta moralaren aldetik. Hizkuntzaren arloan, iduri luke Atañok orain arte hartutako jokabideari oraindik ere estuago heldu nahi diola. Aurretik idatziak zeuzkan liburuetan ageri zen hizkuntz-jatortasuna, freskura, bizitasuna eta zuzentasuna areagotu egin dira honetan. Hainbesteko garrantzia hizkuntzak, kasuren batzutan, narrazioaren hariari nagusitu egiten zaiola. Guzti hau, Atañoren narraziogintzan euskarak duen inportantziagatik besterik ez diot.

Atañoren saio hau bera gaztetxo zela aditutako hiru ipuien loturaren bidez egina da. Aurreneko ipuia, herriz herri burruka-apustuak egiten aritzen den Dardar izeneko baten ibilerak ditugu. Euskal Herrian bere sasoia erakutsi ta geto, Aragoira doa azkonarroak baino zorrotzagoko azkazalak dauzkan batekin neurtzera. Giro guzti honetan bada gizandi luze segaila, dena ondotik segitzen duena, burrukalari amorratua, baina indarrak eskasean dauzkana. Bigarren ipuiarekiko lotura gizandi honek egiten du zilegi, bigarrenean bera izango baita Dardar izeneko burrukalari zintzoarekin batera protagonista nagusi. Bigarren ipui hau, fantesiaz betea da, herriaren ahotan hain maiz entzuten diren sorginkerizko horietakoa. Mendian gora beldurgarrizko hots gaiztoak aditzen dira gau ta egun. Animaliak haizatu, pare bat neskatx gazte hil ikaraz eta halakoak. Kontua da, bigarren honek duen ikara eta sorginkeria giroa ez dela ongi, ene ustetan, aurreneko ipuiarekin lotzen, eta irrealtasun apurra sumatzen dela kontakizunaren osotasunean. Bigarren herri-tradizioko ipui hori beldurra sortzekoa da, eta ez dira aurrenekoa eta bigarrena ederki alkarri egokitzen, beren tratamendua eta beren gaia aski independienteak baitira.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak