« Itzaleko errainua | Mugarrien garraioan »
Eltzaorra / Salbador Zapirain "Ataño" / Auspoa, 1985
Ataño ipui zaharrekin bueltaka Iñaki Camino / Argia, 1986-02-09
Herri-kontaerak egun duen idazlerik behinena ageri zaigu Ataño, txarraka-txarraka, bere emana ugaltzen ari dena. Orain artean, biografiaren eta herri tradiziotik ateratako narrazio asmatuaren arrastoan aise zebilenak, asmamenezko beste saioa egin du “Eltzaorra” izeneko honekin. Eltzaorra, askok ez bait duzue jakingo, egundoko zarata ateratzen duen eltzezarra da, zanbonba esango genukeena edo.
Neurri batean, “Txori” izeneko liburuarekin antza handia du gai batzuren aldetik (kontrabandoa esate batera), pertsonaien erabileraren aldetik eta moralaren aldetik. Hizkuntzaren arloan, iduri luke Atañok orain arte hartutako jokabideari oraindik ere estuago heldu nahi diola. Aurretik idatziak zeuzkan liburuetan ageri zen hizkuntz-jatortasuna, freskura, bizitasuna eta zuzentasuna areagotu egin dira honetan. Hainbesteko garrantzia hizkuntzak, kasuren batzutan, narrazioaren hariari nagusitu egiten zaiola. Guzti hau, Atañoren narraziogintzan euskarak duen inportantziagatik besterik ez diot.
Atañoren saio hau bera gaztetxo zela aditutako hiru ipuien loturaren bidez egina da. Aurreneko ipuia, herriz herri burruka-apustuak egiten aritzen den Dardar izeneko baten ibilerak ditugu. Euskal Herrian bere sasoia erakutsi ta geto, Aragoira doa azkonarroak baino zorrotzagoko azkazalak dauzkan batekin neurtzera. Giro guzti honetan bada gizandi luze segaila, dena ondotik segitzen duena, burrukalari amorratua, baina indarrak eskasean dauzkana. Bigarren ipuiarekiko lotura gizandi honek egiten du zilegi, bigarrenean bera izango baita Dardar izeneko burrukalari zintzoarekin batera protagonista nagusi. Bigarren ipui hau, fantesiaz betea da, herriaren ahotan hain maiz entzuten diren sorginkerizko horietakoa. Mendian gora beldurgarrizko hots gaiztoak aditzen dira gau ta egun. Animaliak haizatu, pare bat neskatx gazte hil ikaraz eta halakoak. Kontua da, bigarren honek duen ikara eta sorginkeria giroa ez dela ongi, ene ustetan, aurreneko ipuiarekin lotzen, eta irrealtasun apurra sumatzen dela kontakizunaren osotasunean. Bigarren herri-tradizioko ipui hori beldurra sortzekoa da, eta ez dira aurrenekoa eta bigarrena ederki alkarri egokitzen, beren tratamendua eta beren gaia aski independienteak baitira.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez