kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Egunsenti biluzia / Jose Luis Otamendi / Ustela, 1980

Jose Luis Otamendi egunsentia biluzten Josu Landa / Argia, 1981-03-15

Ongi benetan bukatu du urtea USTELAk. Izan ere, iaz argitaratu zituen liburuek —poesia izaki— oso maila politeko poemak erakutsi zizkiguten. Lehenengo txaloa, beraz sail osoari eman behar.

Lehenengo txaloa esan dugu, Otamendiren liburuaz ari bagara, txaloek bata bestearen atzetik joan behar luketela iruditzen bait zaigu. Zeren duela urte eta erditik hona poema liburu bana idazle berri dexente kaleratu badira —bagara— nire ustez mailarik eta estilorik interesanteena lortu duena Jose Luis Otamendi izan da, Egunsenti biluzia izeneko liburuaz. Eta esango dugu zergatik.

Alde batetatik, Otamendi topikoetatik urrun dabilelako. Oso ikusita bait dugu nola estilo batetan nahiz bestean topikoetan erortzea oso arriskua handikoa den. Aurretik bait daki poetak klabe batzuek sartuz zein irakurlego sektoretan eroriko den ondo. Eta Otamendiren poesia korrontearen kontra doan estilo bat hartzen ez badu ere, estilo horren barnean mundu berri bat eskaintzen digu. Ihes egiten dio surrealismoak —eman dezagun Otamendi surrealismoan zehar abiatzen dela— eskaintzen dituen idazkera moeta erraz, automatiko eta topikoei. Eta ezagugarri honen lehen ondorioa harridura da. Benetan harritu ginen poemotan zehar iruditzen den munduan lehen aldiz sartu ginenean. Zeren askok poesian dena eginda zegoela pentsatzen genuen arren, Egunsenti biluziak ezetz frogatu digu. Zorionez.

Beste alde batetatik, Otamendiren liburuan ez da artifizialkeriarik ageri. Beste poeta askorengan oso garbi ikusten bait da estilo berri bat lantzen hastean, saioa ezin burutuz edo, osotasuna borobiltzeko eman beharrezko azken pausua emateke geratzen da. Eta horrek, poema liburu gehienak, edo oso erabilitako bide batetatik ezer gutxi berri aportatu gabe jaramonik jaso gabe igarotzen ziren, edo bide berrietatik abaituz borobiltasun batetara iritsi gabe kutsu artifizial batez horniturik gelditzen ziren. Egunsenti biluziak horri ere ihes egin dio, mundu berri bat eskaini ez ezik, naturaltasun handi bat dariola.

Eta guzti honen ondorioa argi eta garbi azaltzen zaigu. Irakurlea bait da benetan inpresioak jasotzen dituena. Oso mundu sujerente bat jartzen zaigu begi aurrean. Aditzak ahalik eta gutxien, eta hitzen esanahi desberdinak pilatzeak eman dezakeen indarra a tope erabiliz. Egunsentia biluzi nahi duen liburu hau ez bait da errealitatearen erretrato koherente bat —orain arte koherentzia ulertu izan den erara—. Poesia honek, ondorioz, ez du egoera bat gogoarazten edo birsortzen, sujeritzen baizik. Inolaz ere deskribatu ezingo liratekeen sensazio konplexu eta arraroak. Sujeritu besterik egin ezin diren sensazioak.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak