kritiken hemeroteka

8.500 kritika

« | »

Sekulorum sekulotan / Patri Urkizu / Kriselu, 1975

Sekulorum sekulotan L.A.A. / Zeruko Argia, 1975-04-20

Garai onez adiarazitako egitarauari atxikiz, Kriselu argitaratze berriak agertarazia digu bigarren alea. Sekulorun Sekulotan deritza, Patri Urkizu lezoar gazteak idatzia.

Patri Urkizu 1946 urtean jaioa dugu. Salamancan “romanicas”-etan lizentziatua. Hogeita hiru urtetan “Zomorro eta kaskazuri” deitu ipuin batez azaldu zitzaigun Euskal Literaturaren plaza hestuan. Geroztik, saiakera, poema, antzerki zein ikerkuntza motak landu izan ditu. 1974. urtean Agora Saiakera Saria irabazi zuen. Euskal idazle gazteen arteko hiruzpalau baliagarrienetako bat dugu. Sekulorun sekulotan izeneko hau da bere lehen nobela.

Lehen nobela eta ez nolanahikoa. Arras berezia berezirik bada. Ez koma eta ez punturik gabeko nobela. Eta puntuazio eta gutiena litzateke baldin hizkuntz egitura, hein batetan behintzat, “klasiko” samarra balitz. Ez da, ez, hau, Urkizuren nobelaren kasua.

Urkizuk, bakar-hizketa bukagaitz batez nobelagintzaren bide berri bat urratu nahi du, bere izate molde bereziki dagokiokeen adiarazpenik propioenaz baliatuz, eta irakurlearengan sortaraz dezakeen (sortaraziko duen) amilaz aldez aurretik jabetuz.

Sekulorun Sekulotan esperientzia bat da, egilearen (ez honako egile honena bakarrik) literatur esperientzia bat baino ez. Eta “hori baino ez” esaten dugun bezalaxe, “hori guzti hori” ere esan genezakeen, bere baldintza eta meritu guztiak barru.

Hitzaurrean irakurtzen ahal dugunez, bestalde, Urkizuren nobela hau “ez da modernoa bere lerroen zabaleroan pundu eta koma gehiago edo gutiago duelako, gaurko munduaren esijentziaz egina dagoelako baizik”.

Txillidak hori baino gehiago —edota alderantziz— esana du berriki (Majorca-ko erakusketan): “Artea ez da modernoa, biharko adiarazpenen urratsetan saiatzen den neurrian baino”. Eta, hain zuzen ere, inolatan izatekotan, badirudi bigarren zentzutan izan daitekeela moderno nobela hau, eta ez bestetan.

Zeren, agerian denez, gaurko irakurlearen esijentzietara behartzen eta moldatzen den liburu honetako pasarterik bakarra Ramon Saizarbitoriaren hitzaurre luzea da, eta hitzaurre beraren egitura formala dateke, hain zuzen, nobela estilo honen funtzioa eta komunikabidea duda-mudatan jartzen duen arrazoirik behinena.

Dena den, Sekulorun Sekulotan gainbegiratu batetan dirudien baino nobela esankorrago da funtsean, eta hainbat errealitate izkutu azalerazteko teknika aparta du.

Irakurriz irakurri, edozenbat ideia deslotu eta euskal munduko “flash” edota sekuentzia labur bezain bizi bere barne osotasunean antzeman ahal izango du irakurleak, eta agian (sujerentzia gisa), azken kapitulutik hasiz gero ulerterrazago dakioke hainbati Urkizuren “diskursoa”, azken aldean ritmoa bizkortuz, argituz eta konkretoagotuz bait doa.

Ritmo hori sumatzea da eta —azken batean—, nobela honen interpretazioaren giltza.

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Asier Urkiza

Diesel
Bertol Arrieta

Nagore Fernandez

Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark

Jon Jimenez

Basokoa
Izaskun Gracia Quintana

Joxe Aldasoro

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak