susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Kontrabandoaren kronika polifonikoa | Norena da hitza? »

Ezpondetako pneuma / Manu Ertzilla / Bizkaiko Foru Aldundia, 1989

Ezpondetako pneuma Josu Landa / Argia, 1990-02-25

Edozein poesi libururen aipua egiteak berarekin interpretazioa dakar ezinbestean. Eta ez dugu ezkutatuko liburu honek eragozpen gaindigaitzak eskaintzen dituela inolako interpretazioa egiten hasi aurretik. Gu bezalako irakurleentzat behintzat, hots, grekeran eta antzinako hizkuntzekiko etimologian batere trebatu gabeko irakurleentzat. Manu Ertzillak, “Jakhintza Baitha” taldeko partaide den heinean, bere egiten ditu Federiko Krutwigek defendaturiko eredu linguistiko eta ortografikoa. Grekerazko hitzen ugaltasunak eta bere kabuz ulertutako etimologiazko ortografia bereziak (Leizarragaren oihartzun nabarmenaz kutsaturik), entelegaezin bihurtzen dizkigu poema asko eta asko (guri behintzat, berriz esanda). Berez elitekoa den euskal iralurlegoaren barruan poesi irakurlea azpielitea izaki, horren barruko beste azpielite batentzat (dozena pare bat pertsonarentzat, kalkula liteke) idazten duela dirudi. Eta egiazki tamalgarria da, entelegaezin diren poema horiek suposatzen duen hesia gaindituz besteren bila abiatuko direnak oso gutxi izango bait dira.

Aipatu hesiaz bestaldetik, oso arnas edo “pneuma” sakoneko poeta dugu Ertzilla, lehendik ere ezagutzen genuena. Geografia urbanoa eta mitologikoa (zentzurik estuenean) uztartzen ditu bere poemetan. Geografia imajinario horren barruan kokatzen du egileak bere burua, etsipenezko ikuspegi erdi nihilista dariola. Ikuspegi hori geografia berezi horretan gauzatzerakoan lortzen ditu Ertzillak bere iruditeria zoragarria eta berorren iradokizun aberatsak: gaueko erromes eta ibiltariak, hiltzorian dagoen nazioarekiko sentimendu mingotsak, hiriaren ingurune egokia dekadentzia izpiritu horretarako… Hizkuntz mugak gainditzen laguntzen duen boskarren irakurketaren ondoren, poeta trebe baten aurrean gaudela ezin uka.