kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Geronimo / Imanol Murua Uria / Elkarlanean, 1999

Historia, mitoak eta ikastetxeak Jose Jabier Fernandez / Euskaldunon Egunkaria, 1999-10-30

Elkarlanean argitaletxeak orain dela bi urte proiektu berri bati ekin zion: Biografiak. Sail horretan, asmoa pertsonaia garrantzitsuen biografiak argitaratzea da. Oraingoz, bilduma bederatzi zenbakiz dago osatua: Jose Antonio Agirre, Mahatma Gandi, Katalina Erauso, Charles Chaplin, Ernesto “Che” Guevara, Dolores Ibarruri “Pasionaria”, Isadora Duncan, Frida Kahlo, gaur leiho honetara ekartzen dugun Geronimo eta berriki plazaratu den Zumalakarregi.

Orain arte, lan guztiak liburu interesgarriak izan dira. Eta nahiz eta nik oraindik pertsonaien aukeraketaren arrazoiak eta zergatiak ez ditudan ez aurkitu ez susmatu ez ulertu, biografiak egiten parte hartu duten idazleen lan guztiak maila handikoak iruditu zaizkit.

Bestalde, sailaren helburua pertsonaia horien ezagutza hedatzea den neurrian, bai liburuen estiloa, bai edukia, bai ikuspuntua, oso egokiak dira. Lanotan ez baititugu soilik pertsonaien biografiak aurkitzen, euren garai eta gizartearen ezaugarriak ere agertzen baitituzte, horrela hobekiago ulertaraziz irakurleari protagonisten ekintzak eta norabidea ere.

Estiloa eta forma aldetik, idazkera atsegina, erraza baina aberatsa da. Liburuak hasi eta irakurketa ez uzteko gogoa sortzen dute. Agian, bukaerako kronologiaz gain, bibliografia atalaren edo, lan batzuetan, maparen bat falta sumatzen da, baina orokorrean egindako lana, batez ere idazleen aldetik, bikaina da.

Eta idazleez hitz egiten dugula, nabarmendu behar da argitaletxeak izan duen begi ona idazle gazte baina bikainak sail honetara erakarriz. Honelako aukerak egokiak baitira idazle berriak trebatzeko. Hala ere, ezer demostratu behar ez dutenen kasuak ere baditugu. Gaurko honetan hona ekartzen duguna, adibidez: Imanol Murua Uria eta Geronimo pertsonaiaren biografia.

Geronimo literaturak eta, batez ere, zinemak ospetsua egin zuen gerlari indio apatxea izan zen. Eta pertsonaia famatu guztiekin gertatzen den bezala, etorkizunean Historiarako Estatu Batuetako armadaren aurka egindako bere ekintzak gelditu badira ere, biografia honetan, horretaz guztiaz gain, Geronimo hurbilena erakutsi eta pertsonaia horren gorabehera guztiak azaltzen zaizkigu. Azken horietako asko ezagunak eta harrigarriak, baina beste batzuk ezezagunak eta tristeak.

Beste pertsonaia famatu eta mitikoekin gertatzen den bezala, orokorrean Historiak alde ederra eta aipagarria goraipatzen du lehen irakurraldian baina sakontzen jarraitzen badugu, bigarren eta hirugarren irakurketak aurki ditzakegu, eta normalean ez dira hain gozoak. Niri, behintzat, pertsonaia famatuen inguruko biografia sail hau hori erakusten ari zait.

Eta Imanol Murua Uriaz, zer esan? Euskal Herrian dugun kazetari bikainenetakoa izateaz gain, idazle zoragarria dela. Horrela erakutsi zigun bere aurreko bi lanetan —Suetena Belfasten eta Palestina zauritua, biak Susa argitaletxeak kaleraturikoak—, eta honetan ere garbi utzi du, Historia eta gizartearen ikertzaile eta aztertzaile finaz gain, idazle aparta dela, irakurlea bere hitzekin harrapatuz, sehaskatuz, eramanez.

Jon Alonsok Robert Louis Stevensonen Ballantraeko premua-z zioen bezala nik ere galdera bera egiten diot neure buruari: Geronimo bezalako liburu bikainak gure Euskal Herriko ikastetxeetan erabiltzen dira? Sail honetan argitaratutako liburu gehienak egokiak dira eginkizun horietarako, eta ildo honetatik bidea jorratuz eta eginez jarraitu behar dela uste dut, gure ikastetxeek euskaraz idatzitako honelako materialaren beharra baitute.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak