kritiken hemeroteka

8.544 kritika

« | »

Haur eta gazte literatura / Xabier Etxaniz Erle / Pamiela, 1997

Ero txikien literaturaren inguruan Jose Jabier Fernandez / Euskaldunon Egunkaria, 1998-09-19

Haur eta gazteen literaturak betidanik asko erakarri nau. Baina ez nire haur eta gazte garaietaz gordetzen dudan oroitzapenagatik. Nik, onartu behar dut, nire haur eta gazte garaietan ez nuen gehiegi irakurtzen, ikastolan derrigorrez bidalitakoa soilik. Nire literaturarekiko maitasun istorioa geroago hasi zen, unibertsitatean, gazteen eta helduen arteko mugan, bizitzeko gidalibururik ez dagoela konturatzen zarenean eta zure egoera bertan egon eta gero idatzitako kontakizun eta esperientzietaz zerbait ikasi dezakezula ohartzen zarenean.

Nire haur eta gazte garaietan kalea, jolasa, lagunak, kirolak eta, urteekin, sentimenduen inguruko beste esperientziak nahiago izan nituen. Eta damutzen naiz. Hots, bizitako guztiaz pozik nago (hala ere, ez dut uste haur eta gazte garaiak zoragarrienak direnik) baina garai haietan literatura nire ondoan izan banu hobekiago pasa izango nuela eta bizitzaz gauza gehiago eta lehenago jakin izango nituela ziur nago.

Askotan honelako orrietan, idazleetaz soilik hitz egiten dugu. Idazleen grinetaz, idazleen bizitzaz, idazleen iritziaz, idazleen kezkaz, baina askotan ahaztu egiten zaigu literatura, artea edota zinema bezala, norabide bikoitza duen komunikabidea dela, hots, irakurlerik gabe ez legokeela idazlerik.

Azken finean, idaztean komunikatzea bilatzen dugu eta irakurriz komunikazio horretan parte hartu nahi dugu. Idazten duenak zerbait esateko edo adierazteko idazten du, eta irakurtzen duenak zerbait jakin edo sentitu nahi duelako. Eta nahiz eta idazle eta irakurlearen artean gehienetan harreman zuzenik ez egon, komunikazioa sortzen da. Hor dago literaturaren xarma, eta komunikazio hori sortzen denean maitasunezko istorio bat ere hasten da.

Horregatik erakartzen nau hainbeste haur eta gazte literaturak. Alde batetik, une zoragarriak igarotzeko bidea delako (baita helduak garenean ere) eta, bestetik, bizitzaz ikasteko aukera egokia eta polita delako. Azkenik, hau horrela izanik, ni zergatik ez ninduen lehenago erakarri jakin nahi dudalako. Ez diot inori botatzen errua, ziurrenik nirea soilik izango zen, baina orain, denborak ematen duen ikuspuntuarekin, azkenean konturatu naiz zein garrantzitsua den haur eta gazte literatura. Eta ez soilik ongi pasatzeko aukera delako haurrarentzat eta gaztearentzat, baita bizitzaz gauzak irakasteko duen gaitasunagatik ere. Eta hau guztia era egokian plazaratzea erabateko apustua iruditzen zait, zaila, baina, era berean, oso polita eta erakargarria.

Sarrera luze honekin Xabier Etxanizen lekuan jartzen saiatu naiz. Etxaniz orri hauetan murgiltzen zaretenoi ezaguna egingo zaizue. Bera da guztiok haur eta gazte literaturaz gauza gehiago ikas dezagun saiatzen dena. Honez gain, Euskal Herriko Unibertsitateko irakaslea da, gai honen inguruan artikulu eta erreseinak idatzi ditu, eta baita ikastaroak eta hitzaldiak eman ere. Gainera, gazteentzat eginiko zerbait libururen egilea da. Oraingo honetan, azken hilabeteetan gai beraren inguruan bi liburu berri plazaratu ditu. Lehenengoan, Haur eta gazte literatura izenekoan, terminoa eta jeneroa definitzen saiatzen da. Bigarrenean, Euskal Haur eta Gazte Literaturaren Historia deituan, euskarazko haur eta gazte literatura aztertzen du eta bere historia egiten du.

Lehenengoan, gainera, definizioaz gain, Etxanizek morala eta ideologia, merkatua, mugak, hizkuntz ulermen gaitasuna haurtzaroan, estetika eta haur eta gazte literaturaren inguruko beste gai interesgarrietaz hitz egiten du. Eta horretarako ez da soilik beharrezkoa haur edo gazte bat izatea (horientzako liburu hau irakurtzea bai dela derrigorrezkoa, gutxienez beraien haur eta gazteen heziketak kezkatzen baditu), literaturarekin amodio istorio bat mantentzea nahikoa da. Ala, zein, maitemindurik egon denean, ez da saiatu bere amodioez gauza gehiago jakiten, batez ere ezagutu ez ditugun urteetaz, haur eta gazte garaietaz? Ez galdu aukera, liburu interesgarri honekin literaturaz, ero txikien gauzetaz eta amodioetaz gauza gehiago jakingo baitituzue.

Azken kritikak

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Ibon Egaña

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga

Mikel Asurmendi

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Artxiboa

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

Hedabideak