kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Badena dena da / Patxi Zabaleta / Txalaparta, 1995

Gerraren bortitza eta maitasunaren ezina Gema Lasarte / Euskaldunon Egunkaria, 1996-01-27

Ukoreka irakurrita gustura sentitu nintzen, Otto Pette irakurritakoan, nire artean, euskal nobelagintzak nire gogoko zerbait eskaintzeko kukuak bi bider joko zuelako goganbeharra bainuen. Sorpresa polita izan zen nafarrak eman zidana, lagun askori esan eta gomendatu nion orekaren ukoa irakurtzea. Eta berriro ere lagun batek errekomendatu eta utzi zidan Badena dena da eta hasieran izenburu horrekin beldurtu ere egin nintzen filosofiko samarra ez ote zen izango, Ukoreka-n hori izan baitzen gutxiena estimatu nuena. Kezkak haizatu eta Beñat Mandazenen istorioari gustura heldu nion. Garaiari ere, 1936ko gudua, arras interesantea iritzi nion hurbileko historian sartu-atera ilegiteko. Lekua, berriz, Nafarroako Erribera eta Mendialdea. Ondo baino hobeto, deus gutxi ezagutzen dudan parajera erromeria egiteko.

Hitzaurreko hitzak, atariko haizearen antzera, erraz esaten dira, eta kasu gehienetan orrialdeetan barrena sartutakoan galdu egiten dira. Baina bideak bukaera erakusten duen gisara, Zabaletaren nobelak hasieratik bukaera arteko ibilbidea kontakizun zuzen eta oparoaz egiten du. Zabaletak, linealitatean, zer kontatuan eta protagonistekin bete-betean asmatu du. Lehendanik ezaguna genuen Beñat umezurtzaren gordintasuna eta botikarioaren alabaren, Ize Otxoa, samurtasuna ezkonduko ditu. Nazario indianoak ere argudiora ekarriko dizkigu azken karlistadak. Protagonistek jartzen dute hitza eta bizitza. Azkenik, eurak dira narrazioa josten eta historikoa bihurtzen duten liburuaren gunerik zentrikoenak.

Patxi, liburuan zehar oreka neurtzen saiatuko da, berak dioen bezala oreka indarrak kaiolan sartuz lortzen baita. Baina literaturak eztanda egiten dio esku artean eta nobela hurbila jaiotzen da indar handiz, garaiari dagokion hizkuntza eta egoera bortitza egokituz. Gerraren gogorkeria eta maitasunaren ezintasuna dira Badena dena da-ren landare. Patxik esaten digu maitasuna itsasgaineko aztarnen gisara desegindakoan ez dela berregiten, eta liburuan zehar konfirmatu besterik ez da egiten. Bortizkeria, gorrotoa, torturak, eta sua izango dira hitzetik hortzera gerraren lekuko nobelan zehar.

Bukatzeko, hizkuntza txukuna, aldamenean kontu-kontari esertzen diren protagonistak, errealak alegia, eta nobela, behin barruan sartutakoan ezin utzia sortzen duen horietakoa. Erriberako kobazuloetan barrena Ize Otxoarekin lurra eta askatasuna oihukatuz ibilia naizela aitortzea besterik ez dut.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak