kritiken hemeroteka

8.546 kritika

« | »

Ez dira ilunak / Joxe Belmonte / Erein, 1990

Itsasoak liluratu ninduen Gurutze Aldabaldetreku / Euskaldunon Egunkaria, 1991-01-12

“Burgosen jaio nintzen 1442an, Done Joan egunean.” (8. or.). Geroztik bidaia luzea hurutu du Joan Muge-k, Burgosetik Euskal Herrira eta Euskal Herritik mundura egingo duen ibilaldi neketsu honen zehar, hasierako orrialdeetan agertzen den monje burgostarra bilbotar merkatari ezkondu bilakatuko zaigu: “Gogora datorkit komentuko irudia: prolemaz josita, eta gutxi balitz, inori ezin kontatu, bakardadea. Geroago eguzkiak birrinduko zuen nire bizitza grina: adiskideak, konfidantza jartzeko lagunak eta, batez ere, Berta, gozamen eta ezbehar guztien ispilu.” (121. or.).

XV.eko gertakizun historikoen hariari eutsiz eta Joan Murge izeneko pertsonaiaren eskutik, abenturaz osaturiko kontakizun batean murgilarazten gaitu Joxe Belmontek bere lehen nobela honetan.

Hasieratik aditzera ematen zaigu eskuartean dugun nobela luzea Joan Mugek berak idatziriko izkribua dela. 1502an ekin dio bere bizitzari buruzko Idazkia izateaz gain, XV. mendeko hainbat euskaldunen bizimodu eta perizien historia izan nahi duen izkribua idazteari. Amaitu, Bilbon amaitu du, 1506. urlean. Idazkia bederatzi kapitulutan banaturik datorkigu, kapitulu bakoitzak aipamen geografiko bat du izenburutzat, pertsonaiaren bidaia fisikoaren nondik-norakoen adierazgarri: Burgos — Poza — Balmaseda — Portugaletetik Urduñara— Euskal Herritik mundura — Ingalaterrako bi arrosak — Portugaletetik alde — Afrika — Bilbo. Abiapuntua, Burgos eta azken helmuga, Bilbo; tartean, istorio desberdinen iturburu suertatu den hamaika geldiune. Geldiune horien kokapen geografiko-historikoek eskeintzen dituzten aukera desberdinetaz baliatuz, kapitulu bakoitzeko pasadizuren bat eraikitzen digula esan dezakegu: mendekuak, heriotzak, amorioak, ihesaldiak, leinuen arteko gatazkak, kontrabandoa, piratak, bahiketak, tribuak… Nekez laburbil daiteke nobelan gertaturikoa pausaldietarako betarik ez bait digu eskeintzen. Ohizko ereduetatik hurbil, erreferentzi historiko jakin batzuen gainean eraikitako akzio edota abenturak osatzen dute nobelaren funtsa, mamia. Agian, abentura moeta gehiegi nahasten da nobelan, agian, zenbait puntu geratu da argitzeke… baina hala ere, irudimena eta kontatzeko grina ezin zaizkio ukatu egiteko honetan hasi berria den Joxe Belmonteri.

Azken kritikak

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Ibon Egaña

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

Hedabideak