« Kontrakoen jokoan barrena | Irakurlearen txanda »
Ez dira ilunak / Joxe Belmonte / Erein, 1990
Itsasoak liluratu ninduen Gurutze Aldabaldetreku / Euskaldunon Egunkaria, 1991-01-12
“Burgosen jaio nintzen 1442an, Done Joan egunean.” (8. or.). Geroztik bidaia luzea hurutu du Joan Muge-k, Burgosetik Euskal Herrira eta Euskal Herritik mundura egingo duen ibilaldi neketsu honen zehar, hasierako orrialdeetan agertzen den monje burgostarra bilbotar merkatari ezkondu bilakatuko zaigu: “Gogora datorkit komentuko irudia: prolemaz josita, eta gutxi balitz, inori ezin kontatu, bakardadea. Geroago eguzkiak birrinduko zuen nire bizitza grina: adiskideak, konfidantza jartzeko lagunak eta, batez ere, Berta, gozamen eta ezbehar guztien ispilu.” (121. or.).
XV.eko gertakizun historikoen hariari eutsiz eta Joan Murge izeneko pertsonaiaren eskutik, abenturaz osaturiko kontakizun batean murgilarazten gaitu Joxe Belmontek bere lehen nobela honetan.
Hasieratik aditzera ematen zaigu eskuartean dugun nobela luzea Joan Mugek berak idatziriko izkribua dela. 1502an ekin dio bere bizitzari buruzko Idazkia izateaz gain, XV. mendeko hainbat euskaldunen bizimodu eta perizien historia izan nahi duen izkribua idazteari. Amaitu, Bilbon amaitu du, 1506. urlean. Idazkia bederatzi kapitulutan banaturik datorkigu, kapitulu bakoitzak aipamen geografiko bat du izenburutzat, pertsonaiaren bidaia fisikoaren nondik-norakoen adierazgarri: Burgos — Poza — Balmaseda — Portugaletetik Urduñara— Euskal Herritik mundura — Ingalaterrako bi arrosak — Portugaletetik alde — Afrika — Bilbo. Abiapuntua, Burgos eta azken helmuga, Bilbo; tartean, istorio desberdinen iturburu suertatu den hamaika geldiune. Geldiune horien kokapen geografiko-historikoek eskeintzen dituzten aukera desberdinetaz baliatuz, kapitulu bakoitzeko pasadizuren bat eraikitzen digula esan dezakegu: mendekuak, heriotzak, amorioak, ihesaldiak, leinuen arteko gatazkak, kontrabandoa, piratak, bahiketak, tribuak… Nekez laburbil daiteke nobelan gertaturikoa pausaldietarako betarik ez bait digu eskeintzen. Ohizko ereduetatik hurbil, erreferentzi historiko jakin batzuen gainean eraikitako akzio edota abenturak osatzen dute nobelaren funtsa, mamia. Agian, abentura moeta gehiegi nahasten da nobelan, agian, zenbait puntu geratu da argitzeke… baina hala ere, irudimena eta kontatzeko grina ezin zaizkio ukatu egiteko honetan hasi berria den Joxe Belmonteri.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez