kritiken hemeroteka

8.522 kritika

« | »

Ez dira ilunak / Joxe Belmonte / Erein, 1990

Itsasoak liluratu ninduen Gurutze Aldabaldetreku / Euskaldunon Egunkaria, 1991-01-12

“Burgosen jaio nintzen 1442an, Done Joan egunean.” (8. or.). Geroztik bidaia luzea hurutu du Joan Muge-k, Burgosetik Euskal Herrira eta Euskal Herritik mundura egingo duen ibilaldi neketsu honen zehar, hasierako orrialdeetan agertzen den monje burgostarra bilbotar merkatari ezkondu bilakatuko zaigu: “Gogora datorkit komentuko irudia: prolemaz josita, eta gutxi balitz, inori ezin kontatu, bakardadea. Geroago eguzkiak birrinduko zuen nire bizitza grina: adiskideak, konfidantza jartzeko lagunak eta, batez ere, Berta, gozamen eta ezbehar guztien ispilu.” (121. or.).

XV.eko gertakizun historikoen hariari eutsiz eta Joan Murge izeneko pertsonaiaren eskutik, abenturaz osaturiko kontakizun batean murgilarazten gaitu Joxe Belmontek bere lehen nobela honetan.

Hasieratik aditzera ematen zaigu eskuartean dugun nobela luzea Joan Mugek berak idatziriko izkribua dela. 1502an ekin dio bere bizitzari buruzko Idazkia izateaz gain, XV. mendeko hainbat euskaldunen bizimodu eta perizien historia izan nahi duen izkribua idazteari. Amaitu, Bilbon amaitu du, 1506. urlean. Idazkia bederatzi kapitulutan banaturik datorkigu, kapitulu bakoitzak aipamen geografiko bat du izenburutzat, pertsonaiaren bidaia fisikoaren nondik-norakoen adierazgarri: Burgos — Poza — Balmaseda — Portugaletetik Urduñara— Euskal Herritik mundura — Ingalaterrako bi arrosak — Portugaletetik alde — Afrika — Bilbo. Abiapuntua, Burgos eta azken helmuga, Bilbo; tartean, istorio desberdinen iturburu suertatu den hamaika geldiune. Geldiune horien kokapen geografiko-historikoek eskeintzen dituzten aukera desberdinetaz baliatuz, kapitulu bakoitzeko pasadizuren bat eraikitzen digula esan dezakegu: mendekuak, heriotzak, amorioak, ihesaldiak, leinuen arteko gatazkak, kontrabandoa, piratak, bahiketak, tribuak… Nekez laburbil daiteke nobelan gertaturikoa pausaldietarako betarik ez bait digu eskeintzen. Ohizko ereduetatik hurbil, erreferentzi historiko jakin batzuen gainean eraikitako akzio edota abenturak osatzen dute nobelaren funtsa, mamia. Agian, abentura moeta gehiegi nahasten da nobelan, agian, zenbait puntu geratu da argitzeke… baina hala ere, irudimena eta kontatzeko grina ezin zaizkio ukatu egiteko honetan hasi berria den Joxe Belmonteri.

Azken kritikak

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak