Xake nobela / Stefan Zweig (Xabier Mendiguren) / Alberdania, 1999

Mundu baten amaiera Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1999-05-29

Vienan bada etxe bat, beste asko bezala aurrealde dotorekoa. Aspaldi zuen itxura berbera du orain, noizbehinka zaharberritu egiten baitute. Izan ere, etxe horretan jaio baitzen Stefan Zweig, austriarrek oso maitea duten idazlea. Auzoa bera da dotorea. Handik gertu burdinazko iragarki batek gogorarazten digu Thomas Mann eta Sigmund Freud ere vienarrak direla jaiotzez. Stefan Zweig-i, beste idazle askori bezala, garai mugarri batean bizitzea egokitu zitzaion. Enperadoregoa ezagutu zuen, lehen gerratea ere bai, eta nazien iritsiera ikusteko parada ere izan zuen. Garai erabakiorra inondik ere, alde batera edo bestera, intekektualen pentsaera irarri zuena. 1940ean ihes egin zuen Brasilera, eta han bere buruaz beste egin zuen, emaztearekin batera. Ezin omen zuen bizi gerra dena larrutzen ari zen munduan. Gure artean ere, ospe eta izen haundiko idazlea izan zen. Maitea. Gure Gerra amaitu eta gero Stefan Zweigen hainbat liburu argitaratu (edo birrargitaratu) ziren.

Gogoratzen naizenez, Magallanesi buruzko biografia bat idatzi zuen. Bertan kritika gogorrak egiten dizkio bai espainiartasunari bai (gure) Elkanori. Ez zituen maite Espainiar fanatismoa, erlijio kontuetan tolerantzia-eza. Dena dela, gero ahuldu egin zen haren itzala, gure artean diot. Horregatik poztu nau nobela xume hau euskaratuta ikusteak. Bi historia kontatzen baititu Stefan Zweigek nobela bakarrean. Bata, xake jokalari profesional harroputz eta soraioarena. Bestea, xake jokalari dilettantearena, naziei esker (edo nazien kontra) xake-zaletu zenarena, erotu arteino. Bata gizon praktikoa da, taula ikusita pentsatzen ditu mugimenduak; bestea, irudimen aberatsekoa izanik, buruz pentsatzen ditu egin beharrekoak. Bata, txapelduna da. Bestea, biktima izateko jaioa. Horra hor bien arteko desberdintasuna.