kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Argizariaren egunak / Anjel Lertxundi / Alberdania, 1998

Idazteko grinaz Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1998-09-12

Anjel Lertxundik nobelatik nobelara aldaketa ikusgarriak egiten ditu. Otto Pette idatzi ondoren, haren nobelagintzak beste bideak hartu ditu. Prosa sendotu egin da, jakinaraziz edo frogaraziz nobelagile izan nahi duenak prosa behar duela, berez obra oso bat sostengatuko bada. Baina prosa hori, liburu honetakoa behintzat, ez da prosa soil, bere burua zuritzen eta luzitzen duena, bere buruaren edergailu dena. Prosa horrek mundu bat dakar berekin; beste moduz adieraz ezin daitekeena seguru asko.

Argizariaren Egunak bitxia da izenburutik hasita. Zer adieraz lezake iraunkortasun eza argizariak baino hobeki? Argizariaren gainean idaztea, gerorako ezer ez uztea da. Antzeko irudiak errepikatu izan dira aspalditik hona, zentzugabekeriaren ikur eta seinaletzat joz gainera: “haizean idaztea”, “uraren gainean idaztea”, “elurraren gainean idaztea”. Denborari eta iraupenari idazketari baino garrantzi gehiago ematen dionak halaxe pentsatuko du. Baina idaztea ezer izatekotan, grina denez, denboraren gainetik dago bera, unearen zordun da, bere grina erregarri hori asetzeko. Eta berdin elurra edo ura edo haizea edo argizaria bada, idazteko toki.

Idazteko grina aipatuz batera, Breyten Breytenbach idazle hegoafrika etorri zait gogora. Kartzelan preso zegoelarik, bere zaindariek haren gogoa hautsi nahian, egunero folio zuriak ekartzen zizkioten eta gauean kendu. Breyten Breytenbacchek, hala ere, bete egiten zituen folio horiek, jakinik inork ez zituela irakurriko eta erreta amaituko zutela.

Anjel Lertxundiren pertsonaia ez dago kartzelan, dontsu-etxean baizik. Hori da ezberdintasuna. Izan ere, nobelak azken batean literaturari eta denboari buruzko gogoeta ugari baitakartza. Esan dezadan bidenabar denborari buruzko gogoetek heriotza nola ekidin dutela azken helbuur, heriore ihesi nahian.

Nire iritziz Anjel Lertxundiren azken nobela honek aurrekoak gainditzen ditu estiloan eta tonuan, nobelaren antolamenduan. Arrastoak ere ematen ditu, uler ditzagun idazlearen beraren nobelagintzako nondik norakoak.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak