kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Argia sortzen den izartegia / Juan Ramon Madariaga / Alberdania, 1996

Argia eta kotoia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-12-14

Juan Ramon Madariaga leiala zaio bere buruari; esan nahi dut estraineko liburutik azken honetaraino ibilbide luzea egin badu ere (lau liburu dira, oker ez banago), ez ditu galdu hasera-haseratik ikusten zitzaizkion poeta-manera eta moldeak: sentsibilitate handia, hitzekiko lilura, betiko gaien aurreko jarrera samin eta hurbila. Norbaitek esango du poeta guztiak antzekoak direla, arrazoi apur batez gainera, gehiago zehazten ez den bitartean; izan ere, poeta izateko ez ezik, mundua interpretatu eta gero hartaz gogoeta egiteko ere derrigorrezkoa da sentsibilitatea, idazle izateko beraz. Bestalde, ez dago poetarik hitzek liluratzen ez dutenik, eta honek ez du esan nahi hiztegijale izan behar duenik poetak; zale izatea nahikoa dugu, hitzak musukatu eta ahoratzeko baitira, maite ditugun pertsonak bezala. Betiko gaiak aipatu ditut, eta zerrenda egiten hasiz gero, hauexek aterako litzaizkiguke: bizitza, heriotza, amodioa… Baina gai horiek noizko-nongorik ez badute ere, idazlearen jarrera da bakoitza berezi-berezia egiten duena, berezkoa alegia. Idazlearen begirada da aldatzen dena.

Bere iraganari leiala bazaio ere, aldaketak nabariak direla esango nuke, liburu hau aurrekoekin erkatuz gero, noski. Baretasuna joko nuke ezaugarri nagusitzat. Lasai idatzitakoak dirudite poemek. Denbora patxadaz hartu eta hitz bakoitza hausnartu eta gero ausartu dela paperatzera. Ondorioz, Juan Ramon Madariagak idatzi duen libururik helduena dugu. Finkatuxe ikusten dut bere estiloan; sendoxeagoa du begirada.

Ikusiz egiten da poema. Eta liburu honetan poetak leku asko bisitatu ditu, argiaren bila, batzuetan; bere buruaren bila, maite duenaren bila, besteetan: Hegoamerikako zenbait leku ageri zaizkigu; Patagoniako argi-itzalak; koloreak… Baina ez da bidaia baten lekuko soila. Oroitmina du poetak, eta sentimentu hori ezagutzen duenak badaki zertan den: atzerritar izatea bai etxean bai kanpoan, eta denboraren magalean atsedenik eza.

Hiru zatitan banatzen da liburua: “Ate zuriak eta zilarra”, “Hemisferioak”, “Ezpainetako ispiluak”. Hiruretan doinu bera da nagusi: itzaletik argira joan nahi duen izakiaren gogoa, eta horretan pasako hegaztia bezalakoa da. Naturak ere garrantzi handia du liburuan. Poetaren begi ibiltariak naturaren beraren izateaz itsutu balira bezala. Irudi batzuk errepikatzen dira: kolore zuria eta kotoia, esaterako. Oso esanguratsua.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak