susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Barre-algaraka | Gurea bai prozesu luzea! »

Hiru kontakizun / Mark Twain (Koro Navarro) / Elkar, 1994

Satira eta fabula Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1994-05-28

Hiru istorio biltzen dira liburu honetan, hirurak ironia handiz kontatuak. Aurreneko biak, “Adanen egunkariko pasarte batzuk” eta “Ebaren egunkaria” deritzanak baliogarri zaizkio Mark Twain idazleari, Bibliako mito horiei buruz, Adanen eta Ebarenari buruz, hain zuzen, barre piska bat egiteko. Hirugarren istorioa, “Edward Mills eta George Bentonen historia”, gizartearen satira dugu.

Mark Twainen idazlanik ezagunenetakoak ez dira hauek, kritikari batek baino gehiagok, seguruaski, mediokreen ifernura egotziko lituzke, eta arrazoi askoz gainera, alderatzen baditugu bederenik Huckleberri Finn, Tom Sawyer eta horrelako nobelekin, Mississipiko bizitzaren adierazle, eta bide batez esan beharra dago aipatu dugun lehen horietakoa euskaratuta dagoela eta orain dela gutxi ere kaleratu dutela Bartleby sailean idazlearen fabula zoragarri bat, Hadleyburg hiria ustelarazi zuenari buruzkoa, (eufemismoa erabiltzen badut euskarazko izenburu zehatzaz oroitzen ez naizelako da).

Mark Twaini buruz esan daiteke, esatekotan, idazle garaikideek ez zutela oso ondo ulertu haren balioa, gutxi batzuek izan ezik: William Dean Howells, Richard Kipling, esaterako. Biek ala biek azpimarratu zuten Mark Twainen eta Shakespeareren eta Cervantesen artean zegoen antza; eta haritik tiratzen hasiz gero, aipatu beharko genituzke Laurence Sterne, Defoe eta Rabelais. Kritikari gehienentzat Mark Twain idazle zakarra zen, batere ez orijinala. Honek erakusten digu kritikari guztiok hanka sartze galantak izaten ditugula; no problem beraz.

Liburu honetako istorio hauetan Mark Twainek barre egiten du galanki paradisuko lehen biztanleen bizkar. Oso prozesu bitxia segitzen du bataren eta bestearen egoera adierazteko. Mark Twain, noski, Adan eta Ebari buruz ari denean, bere garaiko Adan eta Ebari buruz ari da. Egia da ez duela emakumeari buruzko kontzeptu sublimerik; baina gizonezkoari buruz ere ez du iritzi hoberik. Eszeptikoa baitzen Mark Twain, eta eszeptikoei ez zaie soluzio handirik geratzen bizitzen jarraitu ahal izateko: edo suizidatzen dira, edo barre egiten dute gogotik inguruan dutenaren kontura.