kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Hari hauskorrak / Rikardo Arregi Diaz de Heredia / Erein, 1993

Begiaren legera Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1993-04-09

Rafael Argullolek eta Eugenio Triasek elkarren artean idatzi duten “Mendebaleko Nekea” liburuan bada pasarte bat, guztiz interesgarria, liburu osoa bezala, eta pentsarazten duena, pentsatzea modatik kanpo dagoen garai honetan. Labur adierazia datorrenez, eta sinplea denez haren formulazioa, erositako prezioan salduko dizuet, euskaratuta gainera, keja ez zaitezten: “Gaur egungo gizon-emakumearen ezaugarriak bilatzen hasiz gero, begiralea dela konturatuko gara, pasiboa inondik inora”.

Ezaugarri horretaz ohartu naiz “Hari hauskorrak” liburua irakurri ahala; “begia”, “begirada”, “begiratu” baitira sarri askotan agertzen zaizkigun hitzak. Begiarekin egindako poemak ditugu; buruarekin baino; begiak ematen die gauza guztiei, bizidun eta bizigabeei, iragan eta orainari beren nortasuna; begiak seinalatzen du, kasuan kasu, besteekiko distantzia, bakoitzaren lekua; begia baita zentzumenen artean objetiboena eta hotzena, eta ez, batzuek dioten modura, belarria edo eskua edo ahoa. Begia da errealitatearen lekuko, baina horrek ez du esan nahi engainatuko ez gaituenik batzutan. Begiak objeto bihurtzen du inguratzen gaituena oro.

Begia desiraren zerbitzuan dago poema hauetan. Halaxe irakurtzen dugu “Ezpata herdoilduak” ataleko lehen poeman: “…Desira, begiratzea soilik/ nola hazten diren antzinean landatutako zuhaitzak”. “Desira” da beste hitz garrantzitsua, hori gabe nekez ulertuko ditugu Rikardo Arregik eskaintzen dizkigun poemak; tentsioa baita desira, bizi garen espazioaren eta gure pentsamenduan agertzen denaren artekoa. Desirak ez du denborarik, ez benetakorik edo errealik, ezta asmatutakorik ere. Errealitatearen eta asmakizunaren denbora gainditzen du desirak. Denborarik eza da liburu honen beste ezaugarria. “Hilezinak gara goizaldera arte/ piztu baita antiagoaleko desira/ pikondoen gainetik”.

Poema horietan objetuak daude: estatuak, museoan gordetzen diren edergailuak. Mundua museo baten antzera eraikita dago; dena da gure begien ikuskizun, gure begien gozagarri. Pasiboa da poema horietako gizon edo emakumea. Ez du inguruan eraginik; baina inguruak astintzen du bere edertasunaren indarrez. Sentsualak baitira poemak. Euskal poesian gutxitan dastatu izan dugun sentsualitateaz kutxatzen gaituzte.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak