kritiken hemeroteka

8.573 kritika

« | »

Hari hauskorrak / Rikardo Arregi Diaz de Heredia / Erein, 1993

Begiaren legera Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1993-04-09

Rafael Argullolek eta Eugenio Triasek elkarren artean idatzi duten “Mendebaleko Nekea” liburuan bada pasarte bat, guztiz interesgarria, liburu osoa bezala, eta pentsarazten duena, pentsatzea modatik kanpo dagoen garai honetan. Labur adierazia datorrenez, eta sinplea denez haren formulazioa, erositako prezioan salduko dizuet, euskaratuta gainera, keja ez zaitezten: “Gaur egungo gizon-emakumearen ezaugarriak bilatzen hasiz gero, begiralea dela konturatuko gara, pasiboa inondik inora”.

Ezaugarri horretaz ohartu naiz “Hari hauskorrak” liburua irakurri ahala; “begia”, “begirada”, “begiratu” baitira sarri askotan agertzen zaizkigun hitzak. Begiarekin egindako poemak ditugu; buruarekin baino; begiak ematen die gauza guztiei, bizidun eta bizigabeei, iragan eta orainari beren nortasuna; begiak seinalatzen du, kasuan kasu, besteekiko distantzia, bakoitzaren lekua; begia baita zentzumenen artean objetiboena eta hotzena, eta ez, batzuek dioten modura, belarria edo eskua edo ahoa. Begia da errealitatearen lekuko, baina horrek ez du esan nahi engainatuko ez gaituenik batzutan. Begiak objeto bihurtzen du inguratzen gaituena oro.

Begia desiraren zerbitzuan dago poema hauetan. Halaxe irakurtzen dugu “Ezpata herdoilduak” ataleko lehen poeman: “…Desira, begiratzea soilik/ nola hazten diren antzinean landatutako zuhaitzak”. “Desira” da beste hitz garrantzitsua, hori gabe nekez ulertuko ditugu Rikardo Arregik eskaintzen dizkigun poemak; tentsioa baita desira, bizi garen espazioaren eta gure pentsamenduan agertzen denaren artekoa. Desirak ez du denborarik, ez benetakorik edo errealik, ezta asmatutakorik ere. Errealitatearen eta asmakizunaren denbora gainditzen du desirak. Denborarik eza da liburu honen beste ezaugarria. “Hilezinak gara goizaldera arte/ piztu baita antiagoaleko desira/ pikondoen gainetik”.

Poema horietan objetuak daude: estatuak, museoan gordetzen diren edergailuak. Mundua museo baten antzera eraikita dago; dena da gure begien ikuskizun, gure begien gozagarri. Pasiboa da poema horietako gizon edo emakumea. Ez du inguruan eraginik; baina inguruak astintzen du bere edertasunaren indarrez. Sentsualak baitira poemak. Euskal poesian gutxitan dastatu izan dugun sentsualitateaz kutxatzen gaituzte.

Azken kritikak

Lakioa
Josu Goikoetxea

Irati Majuelo

Poesia guztia
Safo

Aritz Galarraga

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Maddi Galdos Areta

Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe

Hasier Rekondo

Akabo
Laura Mintegi

Jon Jimenez

Akabo
Laura Mintegi

Asier Urkiza

Gatazka eta abusua ez dira gauza bera
Laura Macaya

Nagore Fernandez

Beste zerbait
Danele Sarriugarte

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Kuntzak eta kerak
Sara Uribe-Etxeberria

Jon Martin-Etxebeste

Hitzetik ortzira
Ana Urkiza

Mikel Asurmendi

Askatasun haizea
Javier Buces

Irati Majuelo

Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe

Ibon Egaña

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Aiora Sampedro

Meditazioak
John Donne

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko urria

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

Hedabideak