kritiken hemeroteka

8.487 kritika

« | »

Isturitzetik Tolosan barru / JosAnton Artze / Pamiela, 2007

Munduaren ikuspegia Jon Kortazar / El País, 2007-07-02

1969. urtean Isturitzetik Tolosan barru poema liburua eman zuen argitara Joxanton Artzek. Oso liburu ederra eta modernoa eman zuen argitara poetak, eta gaur Pamiela argitaletxeak zen bezala eman du plazara, edizio faksimilean, aldaketa txikia, garaiari zor zaiona bestalde, barnean duela: disko txikiaren ordez CDa agertzen da, eta egunerokotasunak on egin dio liburuari.

Arte oso desberdinen koktela zen liburua: poesia eta grafismoa, inprenta-lana eta pintura, musika eta poesia espaziala. Era askotako arte desberdinak errealitatea den poliedroa agertzeko asmoz, espresio bakar batek, poesiak, hartu ezin balu bezala.

Kontrakulturaren ildoan sortu zen Europa guztian zehar bidaian ibilia zen Joxanton Artzeren liburua. Isturitzetik Tolosan barru hori Euskal Herriko historian zehar, eta geografiaren barnean egindako bidaia magikoa da. Liburuak atal asko ditu komentagarri. Lehena, eta ez ardura gutxiena duena, zera da: orrialdeen zenbakien ordez Artzek herrien izenak ematen ditu, ondoan aurkibide bezala Euskal Herriko mapa ematen zuelarik herriz-herri, poemaz-poema Herri bihurtu nahi zuen liburua irakurtzeko.

Oraindik bizirik ziren 1968. urte miresgarriak emandako ohiartzunak: Pariseko kaleetako garrasiak, Pragako kaleetan tankeek utzitako odol aztarnak, unibertsitate estatubatuarretan egindako protesten berriak… Horren guztiaren irudia zen Artzeren liburua. Garaiaren agerpena eta garaian erroturiko moldea.

Forma aldetik berri zen osorik liburua. Frankismo peko giro grisean azaleko gorriak dei egiten dio irakurleari, dei egiten duen moduan azalean agertzen den collage fotografikoak: Euskal Herriko historiaren berri ematen da han, irudi enblematikoak eta gorputzaren agerpena era berean, historia eta sexualitate berria irudietan.

Eta barnean Artzeren irudi nagusia izan den poesia bisuala, ikuspenaren bidez poesia egiteko ahalegina, forma eta esanahia biltzeko joera nagusia. Eta garaiak ekarri zuen aldarrikapen berria: sozialismoaren agerpena, industriaren eta anonimotasunaren aurkako jarrera, gerora ekologia izenarekin ezagutuko genuen bidea…

Liburu berria eta mezu berria eman zituen batera Artzek. Gaur egunean berriro irakurtzeko modukoa.

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak