« Tarte beteko eskaintza iradokigarria | 1984 »
Isturitzetik Tolosan barru / JosAnton Artze / Pamiela, 2007
Munduaren ikuspegia Jon Kortazar / El País, 2007-07-02
1969. urtean Isturitzetik Tolosan barru poema liburua eman zuen argitara Joxanton Artzek. Oso liburu ederra eta modernoa eman zuen argitara poetak, eta gaur Pamiela argitaletxeak zen bezala eman du plazara, edizio faksimilean, aldaketa txikia, garaiari zor zaiona bestalde, barnean duela: disko txikiaren ordez CDa agertzen da, eta egunerokotasunak on egin dio liburuari.
Arte oso desberdinen koktela zen liburua: poesia eta grafismoa, inprenta-lana eta pintura, musika eta poesia espaziala. Era askotako arte desberdinak errealitatea den poliedroa agertzeko asmoz, espresio bakar batek, poesiak, hartu ezin balu bezala.
Kontrakulturaren ildoan sortu zen Europa guztian zehar bidaian ibilia zen Joxanton Artzeren liburua. Isturitzetik Tolosan barru hori Euskal Herriko historian zehar, eta geografiaren barnean egindako bidaia magikoa da. Liburuak atal asko ditu komentagarri. Lehena, eta ez ardura gutxiena duena, zera da: orrialdeen zenbakien ordez Artzek herrien izenak ematen ditu, ondoan aurkibide bezala Euskal Herriko mapa ematen zuelarik herriz-herri, poemaz-poema Herri bihurtu nahi zuen liburua irakurtzeko.
Oraindik bizirik ziren 1968. urte miresgarriak emandako ohiartzunak: Pariseko kaleetako garrasiak, Pragako kaleetan tankeek utzitako odol aztarnak, unibertsitate estatubatuarretan egindako protesten berriak… Horren guztiaren irudia zen Artzeren liburua. Garaiaren agerpena eta garaian erroturiko moldea.
Forma aldetik berri zen osorik liburua. Frankismo peko giro grisean azaleko gorriak dei egiten dio irakurleari, dei egiten duen moduan azalean agertzen den collage fotografikoak: Euskal Herriko historiaren berri ematen da han, irudi enblematikoak eta gorputzaren agerpena era berean, historia eta sexualitate berria irudietan.
Eta barnean Artzeren irudi nagusia izan den poesia bisuala, ikuspenaren bidez poesia egiteko ahalegina, forma eta esanahia biltzeko joera nagusia. Eta garaiak ekarri zuen aldarrikapen berria: sozialismoaren agerpena, industriaren eta anonimotasunaren aurkako jarrera, gerora ekologia izenarekin ezagutuko genuen bidea…
Liburu berria eta mezu berria eman zituen batera Artzek. Gaur egunean berriro irakurtzeko modukoa.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez