« Gernika 1937-1987 | Itsasontzia berreraiki »
31 baioneta / Aitziber Etxeberria / Erein, 2007
Baioneta luzeegiak Josu Lartategi / Deia, 2007-06-01
Eleberri historikoarena, salbuespenak salbuespen, jenero debaluatua da, ondo merezita gainera; berorren irakurle gehienak jakingura historiko sakonik gabekoak dira, bai baitakite kontakizun asmatua dela, baina bestetik nolabaiteko eduki historikoa ere nahi dute, zerbait ikastea-edo alegia, osterantzean giza-harreman hutsezko istorioak irakurriko lituzketelako. Irakurle horiek (eta neronek asko eta maiteak ditut inguruan) ebaditze literario minimoa nahi dute, bai eta ere kirrinka nabarmenik gabeko bizkarrezur historikoa. Eta irakurleek minimotasuna eskatzeak idazleen minimotasuna dakar, erdipurdikerietarako arriskua. Idazle asko eta onak jausi izan dira (eta jausten) errazkeria salgarriaren tentazioan, eleberri historikoa errazegi saltzeak eleberri historikoak errazegi idaztea ekarri baitu.
Aitziber Etxeberriak, ausart jokatu guran agian, estilo-aldaketan jauzi kualitatiboa egin eta Tango urdina haren berezkotasuna, bat-batekotasuna gainditu eta Beatriz/Graziana eta Beatriz/François hirutasun zatikatu baina Beatrizek lotuaren arteko harreman intimoak testuinguru historikoan txertatu nahi izan ditu. Nire iritzian ez du aurreko opera prima gainditu, ez bada orrialde-kopuruan eta betegarri-lanean. Ehun orrialde ingurutan utziz gero eleberri gogoangarria eta iradokiorra egingo zuen. Kulebroi historikoa egin nahi zuen, agian, baina istorioak ez zuen horretarako ematen (edo akaso askoz gehiagorako ematen zuen eta berak ez du asmatu konexio egokiak behar bezala jorratzen).
Pertsonaien taxuketa hirugarren pertsonako kontalari partehartzaile eta manipulatzaile xamar batek egiten dizkigu. Batzuetan pertsonaiaren perspektiba psikologikoa bere eginez ondo moldatzen bada ere, beste batzuetan komentario erabat lekuz kanpokoak antzeman ditut (“euskaldunak saltsa guztietan daudela” bezalako ateraldiak zertara datozen ez dago ulertzerik).
Desorekak somatu ditut. Ondo lortua dago François eta Beatrizen arteko estraineko enkontrua, baina akabukoak ez nau asebete, pertsonaia desberdinak diruditelako (ala beraien garapena ote?). Françoisen gaitzak joko gehiago emango duela dirudi, baina akabuan urrezko kakalardoak eta etengabeko pentsamendu luzeek hartzen dute indarra. Grazianak ama nola ikusten duen da agian lortuena, nola uste duen zerbait ezkutatzen diola, gaixotasunen bat agian; gero, baina, Pantxika agertzen denetik Grazianaren pertsonaiak indarra galtzen du. Iruditzen zait esaldiak moztuta, kontalariaren hainbat eskuartze kenduta, pertsonaien izaerari eutsita, satorrarena hasieratik ez baizik amaierarako utziz eta argumentua trinkotuz askoz hobea izango zela, “historikoa” bezalako epitetoen beharrik gabekoa gainera.
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi
Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez
Jon Jimenez
Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi
Asier Urkiza
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
Nagore Fernandez
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Aiora Sampedro
Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Jon Jimenez
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Asier Urkiza
Girgileria
Juana Dolores
Nagore Fernandez
Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin
Aritz Galarraga
Teatro-lanak
Rosvita
Amaia Alvarez Uria