kritiken hemeroteka

8.530 kritika

« | »

Izua / Lydia Flem (Joxan Elosegi) / Alberdania, 2006

Izuaren baitan Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2006-09-29

“Panique” da frantsesez, eta frantses hitz horrek badu euskarazko “izuak” ez duenik; baita gaztelerazko “pánico”k ez duenik ere. Zerbait gehiago da nire iritzian, baina hizkuntza bakoitza den bezalako da eta horrek ez du bueltarik, ez ezker-eskuin, ez eskuin-ezker, nahi bada. Nola izualdi bat deskribatu, haren igurtzia sentitu izan gabe? Nola hitz egin maitasunaz, haren besarkada larruan sekula izan gabe? Baina kontu ezberdinak dira, maitasuna eta izua, kontu ezberdinak dien bezala gorrotoa eta bekaizkeria. Sentimenduak ez dira emozioak, eta emozioak ez dira sentimendu, haietatik tira eginez, luzatzen eta handitzen ditugun arren. Hori uste zuen behintzat Spinoza lagunak. “Hiriko espazioetako hersturaren berri ez dakienak ezin du argi gorriaren aurrean emaniko segundoetako izuaren tamaina neurtu”. Jatorriz “l’angoisse” esaten da. Eta lehengoa gertatzen zait; ez dakit frantsesezko “angoisse” hitzaz deskribatu nahi dena euskarazko “herstura” hitzaz deskriba ote daitekeen. Badakit itzultzaileak barre egingo duela honako lerroak irakurtzean, beak ere gogoeta egingo zuen horretaz.

Emakume batek bere izualdien berri ematen digu, ordutik ordura, eta batzuetan minututik minutura, izuaren egunerokoa idatzi nahiko balu bezala. Batzuetan Raymond Carverren poema ezagun hura etortzen da gogora, liburuko lerroak irakurri ahala. “Gauez lo egiteko izua. Gauez lo ez egitekoa”.

Bakoitzak geure izuak ditugu, baina oso zailak izaten dira, gehienetan, izuok ulertzen, are zailagoa, besteei adierazten. Horretan saiatzen da Lydia Flem idazlea, eraso egiten dioten izuen kontua ematen. Museotan, aireportuetan, eguneroko bizitzan arnasa galarazten dion izua esaten du; denboraren aurrean duen izua oihukatzen du, barnean daraman izua gordetzen du. Denborarekin, eta denboraz, izuak hersturaren aurpegia janzten baitu. “Egun hartan, denboraren ordea hartu zuen hersturak”. Emozio zehatz batzuk eta haien ondorioak kontatzen ditu. “Hiltzeko izua, Gehiegi bizitzeko izua”. Carver da, baina izan zitekeen Lydia Flem. Bien izuak gurutzatu egiten baitira, gure irudimenean.

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak