kritiken hemeroteka

8.440 kritika

« | »

Izua / Lydia Flem (Joxan Elosegi) / Alberdania, 2006

Izuaren baitan Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2006-09-29

“Panique” da frantsesez, eta frantses hitz horrek badu euskarazko “izuak” ez duenik; baita gaztelerazko “pánico”k ez duenik ere. Zerbait gehiago da nire iritzian, baina hizkuntza bakoitza den bezalako da eta horrek ez du bueltarik, ez ezker-eskuin, ez eskuin-ezker, nahi bada. Nola izualdi bat deskribatu, haren igurtzia sentitu izan gabe? Nola hitz egin maitasunaz, haren besarkada larruan sekula izan gabe? Baina kontu ezberdinak dira, maitasuna eta izua, kontu ezberdinak dien bezala gorrotoa eta bekaizkeria. Sentimenduak ez dira emozioak, eta emozioak ez dira sentimendu, haietatik tira eginez, luzatzen eta handitzen ditugun arren. Hori uste zuen behintzat Spinoza lagunak. “Hiriko espazioetako hersturaren berri ez dakienak ezin du argi gorriaren aurrean emaniko segundoetako izuaren tamaina neurtu”. Jatorriz “l’angoisse” esaten da. Eta lehengoa gertatzen zait; ez dakit frantsesezko “angoisse” hitzaz deskribatu nahi dena euskarazko “herstura” hitzaz deskriba ote daitekeen. Badakit itzultzaileak barre egingo duela honako lerroak irakurtzean, beak ere gogoeta egingo zuen horretaz.

Emakume batek bere izualdien berri ematen digu, ordutik ordura, eta batzuetan minututik minutura, izuaren egunerokoa idatzi nahiko balu bezala. Batzuetan Raymond Carverren poema ezagun hura etortzen da gogora, liburuko lerroak irakurri ahala. “Gauez lo egiteko izua. Gauez lo ez egitekoa”.

Bakoitzak geure izuak ditugu, baina oso zailak izaten dira, gehienetan, izuok ulertzen, are zailagoa, besteei adierazten. Horretan saiatzen da Lydia Flem idazlea, eraso egiten dioten izuen kontua ematen. Museotan, aireportuetan, eguneroko bizitzan arnasa galarazten dion izua esaten du; denboraren aurrean duen izua oihukatzen du, barnean daraman izua gordetzen du. Denborarekin, eta denboraz, izuak hersturaren aurpegia janzten baitu. “Egun hartan, denboraren ordea hartu zuen hersturak”. Emozio zehatz batzuk eta haien ondorioak kontatzen ditu. “Hiltzeko izua, Gehiegi bizitzeko izua”. Carver da, baina izan zitekeen Lydia Flem. Bien izuak gurutzatu egiten baitira, gure irudimenean.

Azken kritikak

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Amok
Stefan Zweig

Paloma Rodriguez-Miñambres

Hetero
Uxue Alberdi

Mikel Asurmendi

Itzulpena-Traducción
Angel Erro

Anjel Lertxundi

Detaile xume bat
Adania Xibli

Amaia Alvarez Uria

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Paloma Rodriguez-Miñambres

Bar Gloria
Nerea Ibarzabal Salegi

Mikel Asurmendi

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Jon Jimenez

Lurpeko ezkutuan idatziak
Fiodor Dostoievski

Asier Urkiza

Gailur ekaiztsuak
Emily Brontë

Aritz Galarraga

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak