kritiken hemeroteka

8.360 kritika

« | »

Inon izatekotan / Juan Luis Zabala / Susa, 2006

Hezurrik gabeko gorputza Igor Estakona / Deia, 2006-05-30

1984an hasitako eguneroko sano berezi bateko apunteekin osatutako “Inon izatekotan” honek Juan Luis Zabalaren intimitatean sartzeko aukera ematen digu, sortzailearen gora-beheren zirriborro bat ikusteko bai behinik behin. Poemategi, nobela edo ipuin bilduma baten aldean kontsistentzia gutxiago dauka, baina egia literarioa eta pertsonala hemen daude eskura, inon izatekotan.

Iritzia, landutako pieza eta uneko sentsazioa, hiru osagai horiek ematen diote trinkotasuna fantasmen antzera hezurrik ere ez duen koaderno honi.

Iritziari buruz hara zer dioskun azkoitiarrak berak —edo zer esan zion bere buruari, 1988ko apirilak 15ean—: “Gai batzuetan —gehienetan esango nuke, denetan ez izatekotan ere— iritzia inperfekzio seinaletzat jotzen dut. Iritziari pertsonak erakustez gerotan lotsaz erakutsi beharko lukeen akats espirituala deritzot. Iritzia duenak onenak eman ditu, jai du, bereak egin du”. Horregatik behar bada, “Inoz izatekotan”eko iritzi zenbait galdera ikurrarekin daude pausaturik, efimeroak dira, iritzi guztiak diren legez. Barnekoak eta unibertsalak. Momentukoak. Baina irauteko sortuak.

Landutako piezei dagokienez —2006ko martxoaren 1eko “Desegokitua”, 2001eko abenduaren 1eko “Euria ari du” edo liburua han hemenka zipristintzen duen poesia— horiek ere ipuin, mikroipuin edo poema bereziak dira, gogoratzen ez dugun mugimendu zakar baten ondorioz koaderno literario baten gainera eroritako kafearen hondarrak. Horregatik dute zuzenean kontatutakoaren freskotasuna eta urteetako naftalinaren kiratsa: ederrak dira, damutzeko modukoak dira. Bizitza osoko kezken eta ahalegin estilistikoen berri ematen digute.

Sortzailearen unean uneko sentsazioak ere aipatu ditugu, hirugarrenik. Pipiren “urgentzia literarioa” kezka estetikoari gailentzen zaionean idatzitako zatiez ari gara. 2001eko martxoan idatzitako hau adibide bat baino ez da: “Zirrara eragiten du auto-hilerri batean, ezustean, ibiltzen zen garaian ezagututako auto batekin topo egiteak”. Eta indefinizio horretan, “zirrara” hitzaren bitartez erdizka deskribatua, denok inoiz sentitu dugun zerbait barruntatzen da.

Finean, gauza asko izan daitezke literatura, eta azertu itzela da liburu hau, literaturaren azpiko korronteen berri ematen digulako. Idazlea lehendik ere errespetatzen genuen, baina plazer bat izan da pertsonarekin egotea.

Azken kritikak

Twist
Harkaitz Cano

Mikel Asurmendi

Detaile xume bat
Adania Shibli

Jon Jimenez

Antzerkiaren labirintoan I
Ander Lipus

Amaia Alvarez Uria

Galbahea
Gotzon Barandiaran

Maite Lopez Las Heras

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Jon Jimenez

Uztapide eta Xalbador
Pako Aristi

Mikel Asurmendi

Barkamena existituko balitz bezala
Mariana Travacio

Jon Jimenez

Monogamoak
Iñigo Astiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Joxe Aldasoro

Lanbroa
Pello Lizarralde

Mikel Asurmendi

Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro

Mikel Asurmendi

Gerezi-denbora
Montserrat Roig

Amaia Alvarez Uria

Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

Hedabideak