kritiken hemeroteka

8.157 kritika

« | »

Negutegia / Ixiar Rozas / Pamiela, 2006

Aitzakiatzat, bidaia Aritz Galarraga / Gara, 2006-05-29

Bidaia aitzakia bezala. Emik Berlindik abiatzen duena. Dedek, Bartzelonatik. Biek ere Omar lagunaren eskutitza jaso eta Gorgona irla dute helburu. Hobeto esanda, Omar bera dute helburu. Baina garrantzi gutxi du bidaia horietan zehar gertatzen denak, ez bada pertsonaien gogoan barrena. Road-movie intimista da, beraz, Ixiar Rozasen azken eleberria, benetako akzioa Emi, Dede eta Omarren buru-errepideetan gertatzen den neurrian. Eta Kavafisek idatzi eta gerora mila aldiz errepikatu den bezala, “Ithakara itzultzeko bidaian abiatzen zarenean,/ egizu otoitz bidea luze izan dadin,/ menturez betea, ezagutzez betea”. Hemen mila eta batgarrena, halabeharrez.

Bidaia espazioan zehar eta bidaia denboran zehar. Espazioan zehar egiten denak erakusten digu Mendebaldeko gizarteen alderik ezkutatuena: gazte talde bat kontenedoreetan, erabil daitekeenaren bila; etorkinak barkuetako kontainerretan, ekialdeko obra-langileak, kaskorik gabe; espekulazioak kostaldean moldatutako paisaia berriak… Horiekin batera, ordea, laguntasunaren apologia ere bai, Izmiteko lurrikara gertatu ondorenean liburuko hiru pertsonaiek erakusten diguten bezala. Laguntasunak salbatuko gaitu hondamenditik, ezerk salbatuko bagaitu.

Denboran zehar egiten denak, berriz, deserrotzeaz hitz egiten digu, sustraiak bilatzeaz. “Badakit atzerritarra izango naizela, Joan, edonon” dio Dedek, Lyongo sorterria utzi eta aiton-amonen Kataluniara joan aurretik. “Mainzekoa dela esanez igo da autora. Berlinen bizi naizela esan diot” entzun ahal zaio jatorri turkiarreko Emiri. Eta, bietara bidaiatu ondoren, ondorio mingotsa Emiren hitzetan: “geu ere astiro erailtzen gaituztela, lan formekin, kanpoan geratu nahi ez baduzu jarraitu beharreko bizitza ereduekin, onartu behar diren astakeriekin. Desberdintasuna, finean, ez dela hain handia”.

Baina bidaiaren aitzakiak ekar dezakeen originaltasun faltaren aurrean, berrikuntza. Berrikuntza forman. Zer den ausartzea eta ongi ateratzea. Fragmentazio hitza aipatu izan da. Gauzak zatika kontatzearena. Kexu agertzen da Dede liburuko une batean: “ez didazue inoiz ongi azaldu, zatika osatu behar izan dut dena”. Eta justu horixe bera da irakurleak egin beharko duena. Hasi eta buka harilkatzen den istorio lineala nahi duenak ez du horrelakorik aurkituko. Txatalak, zatiak lotu egin beharko dira, istorioak osatu. Istorio txikiekin historia. Hasiera kriptiko xamar batean, gerora etorriko denaren pistak baino ez dira jasoko. Goitik behera ez bada ulertzen ere lasai, segi aurrera, askotan saiatzen gara dena arrazionalki ulertzen eta. Hartu ahalik eta zantzu gehien, hasiko dira zalantzen korapiloak askatzen.

Eta idazkera. Lirismo handiko prosa erabiltzen du Rozasek, kulunka gozoan eramango gaituena, Emi eta Dede Gorgonara, Omarren enkontrura eramango dituen barkua bailitzan. Liburua amaitzeko, berriz, parentesiak, parentesi irekiak marraztuko dira ur-azalean, gure barrenean sortutako olatu txikien antzera. Erantzunak baino galderak, beti galderak.

Unibertsaltasuna aitortu diote batzuek lan honi. Egileak ez du horrelako pretentsiorik adierazi. “Unibertsaltasuna ez datza soziologia edota estatistikan, singulartasunean baizik” idatzi zuen Carlos Pujolek. Zabuka ibiltzea aurpegiratu diote beste batzuek. Liburu honetan erreproduzitzen den gisan, “Divina Comedia”-n idatzita utzi zuen dagoeneko Dante Alighierik, “ez zineten jaio ezjakinak bezala bizitzeko/ ezagutza eta bertutea bilatzeko baizik”. Eta ez dago hori bilatzen duen literatur lana baino zintzoagorik.

Azken kritikak

Kangaroo
Martin Etxeberria

Maddi Galdos Areta

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Irati Majuelo

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Asier Urkiza

Erresistentziarako gorputzak: bollerak
Eva Perez-Pons

Nagore Fernandez

Zeozer gaizki doa
Beatriz Chivite

Hasier Rekondo

Kangaroo
Martin Etxeberria

Jon Martin-Etxebeste

Humanitatearen une gorenak
Aritz Galarraga

Mikel Asurmendi

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Irati Majuelo

Barbaroak eta zibilizatuak
Ibai Atutxa

Amaia Alvarez Uria

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Martin-Etxebeste

Argialdiak
Miriam Luki

Asier Urkiza

Alexander Wolfen mamua
Gaito Gazdanov

Nagore Fernandez

Nire bizitza ni barik
Oskar Gaztelu Bilbao

Mikel Asurmendi

Alaska
Castillo Suarez

Ibon Egaña

Artxiboa

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

2022(e)ko iraila

2022(e)ko uztaila

2022(e)ko ekaina

Hedabideak