« Umorea eta “kitsch”ak | Gerra zibilaz »
Nabarra / Cecil Day Lewis (Luigi Anselmi) / Idatz & Mintz, 2006
Harribitxia urpean Igor Estankona / Deia, 2006-05-09
Liburu-saltzaileak nobedadeen artera ustekabean ekarrita, argitalpen mardulagoen artean deigarri gertatu zitzaidan lehengoan “Nabarra”ren edizio honen azal zuria. Cecil Day Lewisen poema hau 1938. urtean argitaratu zen, “Overtures to death” lanean, eta 1937ko martxoaren 5ean Matxitxako parean gertaturiko bataila gogoangarria modu epikoan kontatzen du. “Gipuzkoa”, “Bizkaya”, “Nabarra” eta “Donostia” ontziek “Galdames” merkatalontziaren eskolta osatzen zuten, Baionatik Bilboranzko bidaian. Faxisten “Canarias” gerra-ontziarekin egin zuten topo, ordea. Batzuk ihes egitea lortu zuten. Beste batzuk nahiago izan zuten heriotzaren segurantzan azken odol tanta ere eman.
Day Lewisek G. L. Steeren “The Tree of Gernica” liburuaren bidez izan zuen “Nabarra”ren berri. Ingalaterran Alderdi Komunistaren inguruan zebiltzanen sentiberatasuna berez zegoen mindua, eta horregatik “Nabarra”ren balentria ezkerretik kontatua dago, mikaztasunez kontatua dago, bikain kontatua dago. Ia-ia kantatu egiten dio Day Lewisek “Canarias” gudaontzi faxistaren aurka eskaldun marinelek libratutako burrukari. Zelan edo halan armatutako bakailo-ontzi txikia gudaontzi handi haren aurrean modu suizida haretan plantatu zenean hasi zen ingeles askorentzat, hasi ere, bigarren mundu gerra. 1939tik aurrera isildu, izkutura erretiratu eta bere buruaz lotsatu zen Day Lewis gartsu zebilen artean, potentzia handien inmoralitatea salatuz. Izan ere, bestelako Cecil Day Lewis bat ere badago: monarkiaren jaunartzea egin zuena anglikanismora bihurtuz, Britainiar Inperioko Ordeneko Komandante egin zutena, Poeta Laudatua. Bigarren Cecil Day Lewis hori, Oxforden ikasleak aspertzen zituena, poeta handia zen. Baina “Nabarra”ko Day Lewis askoz handiagoa begitantzen zaigu. Luigi Anselmik euskarara dotore dakar, eta nik soilik esan dezaket derrigor irakurri beharrekoa dela, pasarte famatua barne: “Bihotz zaildu haiek heriotza nahaiago izan zuten errenditu baino…”. Barkuko komandantea, Enrique Moreno Plaza, murtziarra zen. Agian harek esango zien euskaldunei nahikoa zela koldarkeriarik, herri batek ezin duela egon beti bakearen drogapean.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo