« Utopiak | Izatea eta amodioa »
Sua nahi, Mr. Churchill? / Koldo Izagirre / Susa, 2005
Itsaso gorria Maider Ziaurriz / Berria, 2005-12-27
Ipuin liburua da Koldo Izagirreren Sua nahi, Mr. Churchill?. Hamazazpi kontakizunez osatutako liburua. Badira urte batzuk narrazio edo eleberririk argitaratzen ez duela, baina estilo eta gai aldetik ezagun du harenak direla ipuinok.
Izagirreren mundu literarioan behin eta berriz agertzen zaizkigun bi ezaugarri topatuko ditugu hemen ere: itsasoak, marinelen bizimoduak eta portuko kontuek idazlearengan sortzen duten mira batetik, eta historiak eta batik bat sozialismoak eta ezker ideologiak sortzen dioten lilura bestetik. Liburu honetan ez dugu neke izango kamarada, Lenin, Marx eta halako izenak aurkitzen, eta horien ondoan, jakina, han-hemen topatuko ditugu eskuin muturreko izenak ere, dikotomia perfektua osatuz: falange, Franco, Primo de Rivera eta abar.
Izagirre ezin itzuri zaio bere inguruari, hori du idazteko funtsa, eta etxetik abiatzen da idazteko orduan. Pasaia, Trintxerpe eta inguru horretan dauka botea aingura, eta han girotutako istorioak kontatzen ditu. Liburu honetan nabarmena da, esaterako, galiziarren presentzia, Pasaia inguru hori galiziar askoren portu izan baita.
Eta idazlea portura begira jartzen da, eta hango eszenak harrapatzen ditu. Jende xehea ikusten du batez ere, batzuk joaten eta beste batzuk etortzen eta itsasotik edo lehorretik datorkien erasoa pairatzen. Ospela da beti portuetako giro hori. Inoiz, gizon-emakumeen arteko harreman ia platonikoak goxatzen du pertsonaien bizimodu gordina, eta horrek ematen die kolore pixka bat kontakizun hauei, oro har beltz samarrak baitira.
Batzuetan, portua utzi eta itsaso zabalera ere irteten da idazlea, munduko ateak irekitzen baitizkio itsasoak. Jendea eraman eta ekarri egiten dute olatuek, eta hango eta hemengo jendea ezagutzeko modua egiten. Eta, azkenean, itsasoarekin lotutako alderdi guztiak jorratu ditu Izagirrek ipuin hauetan: marinelen bizimodu gordina erakutsi digu batzuetan, kontrabando konturen bat iradoki digu besteetan, gerraren ondorio latzak azaldu dizkigu beste hainbatetan… Funtsean, itsasoa bizibide, ihesbide, poz-tristuren iturri agortezin gisa marraztu digu.
Baina portuan bakarrik ez, historian ainguratuta ere badaude ipuinok, iraganera jo baitu Izagirrek ipuin hauek ontzeko. Oraingoak baino urte gogorragoak dakartza gogora miresgarriagoak ere bai, antza, idazlearentzat, eta ia narrazio guztietan agertzen da Euskal Herriko historiaren zantzua, gerrarena, frankismoarena, sozialismoarena… Hala ere, historia kontuek ipuinak girotzeko balio dute batez ere, eta pertsonaiengan eta istorioan eragiten duten neurrian baliatu ditu. Giro guztiz erreala eta hurbilekoa lortu du hala. Narratzailearen ikuspuntuak ere laguntzen dio errealismo horri. Askotan, narratzailea lekuko gisa agertzen da, eta lehenengo pertsonan kontatzen du, istorioa sinesgarriagoa egite aldera edo.
Baina giro erreala lortu badu ere, ez da batere liburu irakurterraza. Izagirrek agerian utzi du istorioak kontatzeko duen maisutasuna, baina ezin iritsizko maisua da askotan. Niri, behintzat, kosta zait hariari jarraitzea. Hizkuntza izugarri ondo ezagutzen duela erakutsi du Izagirrek beste behin. Haren prosa oso landua da, esaldiak nahierara taxutu ditu, eta hizkuntza jasoa erabili, baina euskal irakurle normalak duen gaitasunaren gainetik dago oso liburu hau, eta batzuetan zail egiten da irakurtzea, hiztegia lagun izan ezean behintzat. Eta horrek, bistan da, nekagarri egiten du. Ezin ukatu hizkuntza bera ikasteko aparta dela, itsasoarekin lotutako hitzak ikasteko batez ere, baina hori literatura ez beste kontu bat da. Ipuinetako pertsonaia bat ere “hiztegia ari omen da osatzen portuko hitzak bilduta”. Ez dakit Koldo Izagirrek portuko hitzekin osatutako hiztegirik egina edukiko ote duen, baina, dudarik gabe, liburu honetatik hiztegi aski osatua atera daiteke.
Itsaso zabala da Koldo Izagirrerena eta igeri egiten baino zerbait gehiago jakin behar da hartan murgiltzeko.
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez
Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Simulakro bat
Leire Ugadi
Mikel Asurmendi
Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Asier Urkiza
31 ipuin
Anton Txekhov
Aritz Galarraga
Odolaren matxinadak
Miren Guilló
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi
Joxe Aldasoro
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro