« Lehen liburua | Asmatu beharko zuketen »
Hauts bihurtu zineten / Juan Kruz Igerabide / Alberdania, 2005
Hautsera itzuliko zara Iñigo Roque / Gara, 2005-12-17
Utzidazue iruzkina sintesiarekin hasten. Alfa omega izan dadila. Juan Kruz Igerabideren liburu hau aspaldion euskaraz argitaratutako libururik onenetako bat duzue. Ezbairik gabe. Bozkario ergelik gabe.
Juan Kruz Igerabidek oso garai nahasia aukeratuta, adinez hala dagokiolako, frankismoaren hondar urteei eta geroztiko garaiari buruzko historia sentimentala idatzi du. Herri bateko auzo koskor bat aukeratu du horretarako, Obabatik geografikoki ez oso urrun, baina, gainerakoan, alden samar. Hizkerak, guztiarekin ere, elkartu egiten ditu biak.
Joantxo dugu narratzaile, bai eta pertsonaia nagusi ere, haren maistra Adelarekin batera. Urteak igarota ari zaigu Joantxo Adelaren eta bere istorioa kontatzen. Beraz, ume eta gazte denborako kontuak izan arren, narratzailea heldua da, eta jakituria zabala erakusten du, besteak beste, klasiko latindarren, ekialdeko jakintsuen eta Nietzscheren esanak tairik gabe ekarriz. Gainerako pertsonaietan mota guztietakoak ditugu, arketipo gisakoak; batzuetan, onak onegi (Adela, Joxe Mari, Ana), eta gaiztoak gaiztoegi (Marro, Julio).
Liburuak irakurbide ugari du. Bateko, bizitzaren eta existentziaren gaineko gogoeta luzea da, ikuspegi humanistatik, jainkoz eta sineskeriaz gabeturik. “(…) amaiera bat eta bera dago guztiontzat: heriotza. Benetan garrantzitsua besterik da, orduan: egindako bidea (…)”. Kavafisen Ithaka edo Sarrionandiaren zapata hautsien piloa, horrenbestez. Liburuan atalen hasierako aipuak ez dira edergarri huts, usu izaten diren bezala, ezpada, ondoko kontakizunen ernamuin. Aipua goiburuan azaltzen da, edo testuan bertan, eta jarraian idazlea gogoetari lotzen zaio esakune horren esanguraz, betiere pertsonaiek bizi izandakoak edo bizi izatekoak esplikatu aurretik. Harrigarriro sendoak dira narratzaileak agertzen dituen iritziak. Hala ere, ez du inoiz predikariaren tankerarik hartzen, gogaide ilustratuen laguntasuna baitu. Hortaz, irakurleak lan erdiak eginda aurkitzen ditu, ondorioak aurretik eskaintzen direlako, horiek ere, misterioski, gogoetagai.
Bestetik, idazleak oroimenari buruz jarduten du, sakon jardun ere. “Idazketaren bidez antzeman nahi dugunean bizitza, iragana bihurtuta, itzal batzuk besterik ez dugu eskuratzen, gutxi gorabeherako argazki lausoak onenean ere”. Inoiz irakurleari ziria sartzen dio, gertakarien hurrenkera zein den ahaztuta, denboraren betiereko itzulia agerian uzteko. Izan ere, Igerabideren irudiko, heriotzak baino ez dio zentzua ematen denborari (Saramago ez ei da uste berekoa, baina).
Liburuak ere badu irakurketa politikoa, jakina. Bistakoa da. Liburuaren tesi politikoa honelatsu esplika liteke: frankismoaren garaiko batasuna puskatu egin zen denboragarrenean, eta, ondikotz, frontoiko batzar irekietako ametsak eta asmoak aienatu ziren. Era guztietako pertsonaien bilakaeraren berri ematen digu Igerabidek, oneziaz. Dena den, horiek guztiak dekoratuko osagaiak dira: siglak, izenak, jarrerak… Idazlearen asmoa bestelakoa da: ametsei zein erraz uko egiten zaien erakustea edo amets ondoko minak aurkeztea (damua, drogak…). Ahalegina estimatzekoa da. Gerra Zibila ere hizpide izaten da (bertan goxoago egoten gara denok). Orduko pasarte batzuk tartean-tartean ageri dira, pertsonaia askorentzat ezin eramanezko lorrak baitira.
Autobiografiatik asko dauka liburuak. Nahitaezkoa zuen. Arin bai arin irakurtzen da, istorio txikiak kateatuz, aspertzeko betarik gabe, itsaso handiak oharkabean hautsiz. Aburu gehiagok osa dezatela gure historia. Eskerrik asko, Juan Kruz.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez