kritiken hemeroteka

8.535 kritika

« | »

Ehiza eta nekea / Igor Estankona / Kutxa, 2004

Enpatiaren bila Xabier Mendiguren Elizegi / Berria, 2005-01-08

Urte-amaieran, modu klandestino samarrean eman ditu Kutxak argitara Irun Hiria literatur saria irabazitako lanak, tartean Igor Estankonaren liburua, poesia alorreko sariduna. Egilea ezagutzen genuen, ordea, eta guretzat ez zuen promozio behar handirik. Zain geunden noiz aterako, eta gogoa asebeterik utzi digu.

Hirugarren poema-liburua du dagoeneko arratiarrak. Anemometroa zoragarri harekin estreinatu zen 98an, eta Tundra eskaini zigun 2002an, aurrekoaren nortasunari idazkera umotu bat eransten ziona, esanahiaren aldetik ilunagoa izan arren.

Ehiza eta nekea izenburu harrigarria duen hau bere ibilbide horretako jarraipen edo aurrerapausotzat ikusi behar dugu. Aurrekoaren estilo landu eder hori bera du: prosazkoa dirudien idazketa natural eta gardena, baina hitz bakoitzaren pisua eta zehaztasuna zaintzen dituena; poesia hausnartzailea egin du gehienbat, pentsamenduari lotua, eta, gogoetan garatuagoa delako-edo, irakurleari hobeto eta zuzenago iristen zaiola esango nuke.

Hiru parte ditu liburuak; ez elkarrekin kontrajarriak baina bai nolabaiteko bilakaera erakusten dutenak, zati bakoitzean, aurrekoaren tonuak eta gaiak erabat utzi gabe, kolore berriak eransten baitzaizkio oihalari. Lehenengo partean baikortasun pausatu bat erakusten digu egileak, asko bizitakoarena dirudien serenitate antzeko bat, hogeita zazpi urterekin baten bati posezkoa begitandu dakiokeena idazle artearra ezagutu ezean.

Bizitzaren behatzaile dihardu poetak (“Balkoitik kale jendetsura begira / jendea ikusten dut jaiotzen”), gauzei diren bezala erreparatuz (sentimenduak, tokiak, historia…), ulermen errukibera batez. Aldi berean, badu amets-osagai bat ere, ez horren errealista, baina esango nuke ametsa ere ulermen-bide ez-razional gisa darabilela egileak. Dena dela, ez dago kontrajartzerik: ametsen eta gauzen arteko mugak lanbrotu egiten dira, pentsamenduen eta egintzen artekoak lausotu, bat-egite bat dago idazlearen kontzientzian.

Bigarren partean toki handiagoa hartzen du denboraren joanak, esaterako, ageriago daude arrangurak, edo komunikazioaren zaila; era berean, formalki ugariago dira irudi surrealistak aurreko zatian baino.

Hirugarren partean, azkenik, gizarte-kezka agertzen da; lehengo “ni” eta “zu” pertsonez gain, bada “gu” sozial bat bere tokia eskatzen duena; eszeptizismo etsi moduko batez, egia esanda, baina amultsu hala ere.

Heldutasun une batean idatzitako poemategia dugu, beraz, Estankonaren hirugarrena, jarrera kontenplatibo nabarmenekoa (“ez jaio ez bizi ezpada ogiaren zaporeko / ziztada sor bat, eta bukatzen ez den herrialde baten mugaldean / harri bihurtutako galsoroak”). Mundua gurtu ez baina harekin bat egin nahi du poetak, orobat maitearekin; ulertu, bat sentitu (“Hainbeste gauza senti nezake / nire gorputz pisutsuarekin!”), baina bat etortze horretan erabat urtzera iritsi gabe.

Era berean, bilaketa estetiko bat ere badago: edertasun erabateko baten atzetik dabil (“ehiza”); absolutua lortu ezin eta nekatuta gelditu beharra dago, baina porrotik gabe, bidea bera ere ederra delako, baita geldi-lekutik ikusten dena ere.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga

Mikel Asurmendi

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak