kritiken hemeroteka

8.448 kritika

« | »

Orain galdera berriak ditut / Lander Garro / Txalaparta, 2004

Barne galderak kanpora begira Josu Lartategi / Deia, 2004-12-14

Intentsitate estilistikoa eta argumentala galtzen baina intimismoaren forma xumeak indarra hartzen doazela iruditu zait Lander Garroren ipuin bilduma hau irakurtzen joan ahala. Hasierako ipuinen argudioa ardatz ez oso nabarmenaren inguruan josita dauden arren, gardenago ikusten dira pertsonaiak; nondik datozen eta nora doazen behinik behin esan genezake. Izenburuaren titulu bereko ipuinetik aurrera, ordea, askoz ere desfokatuago ageri zaigu dena, haria mentalagoa da eta lehen aipatu ditudan elementu xumeek hartzen dute indarra (sukaldeak eta bertako lanek, harreman hurbiletako elkarrizketa zentzugabeek, kartzelako hormen testigantzak denboraren joanean…). Ipuin guzti-guztietan nabari daitekeena, edozein modutan ere, barne ezinegona da, halako borroka antzeko bat mundu intimoaren eta gugandik kanpoko munduaren eragin geldiezinaren artean.

Hamaika ipuin (hitzez hitz) hauetan labur baina mamitsuenak lehenbizikoa eta akabukoa direlakoan nago, baita argigarrienak ere, gainontzekoak interpretatzeko bidea ematen baitute. Bakardade haserretutik berba egin daitekeela diosku kontalariak “Autobiografia” ipuinean, eta azkenengoan, “Zauri ikusezinak”ean hor dugu beste kontalari bikoitza, bata etxe-txokoan musika entzuten eta jana prestatzen, eta bestea bakarrik eta lagunengandik, maite dituenengandik bereizia eta kezkaz josia. Honela diosku presoak porlanezko bere eserlekutik, memoriaren argazkiei errepaso egiten dabilela: “desfokatu zait mundua, konpondu ezin dudan gaitza neure egin dudalako, nire atxiloketak zuengan duen eragina”.

Bigarren ipuina hunkigarria da. Alaba preso duen emakumearen istorioa begiez eta bihotzaz kontaturak. Amaren sentimenduak gailentzen dira munduko zirkoaren aurrean. Horixe gertatuko da beste ipuinetan, hots, munduaren presentzia eta eragin ebitaezina eta barne munduaren ezinegona. Hirugarrena, “Troski”, hunkigarria da baina nire ustez “atxilotuta ere” kenduta askoz biribilagoa izango zen, sujerenteagoa, aurreko giroarekin bat eginda. Izenburuaren izen berekoa ona da, ni bezalako hunkiberak hunkitzekoa. Hurrengotik aurrera pertsonaiak are gehiago bakantzen dira, eta argiago ikusten da inkomunikazioa dagoela harremanen azpian; tonu etsia ere nabari da, barnea eta kanpoaren arteko harreman zauritua.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Amaia Alvarez Uria

Arrabioen gerra
Karel Capek

Jon Jimenez

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Asier Urkiza

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Nagore Fernandez

Negu batez Mallorcan
George Sand

Aritz Galarraga

Trilogia
Jon Fosse

Hasier Rekondo

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Mikel Asurmendi

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Epilogorik gabe
Elena Sanchez

Aitor Francos

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Amok
Stefan Zweig

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak