« Gizakiaren zitalkeriaz | Hemingway-ren ibilaldiak »
Orhoit gutaz / Pedro Alberdi / Pamiela, 2003
Orhoit gutaz Unai Ziarsolo / L luma berrien eleak, 2004-06
Gauza kuriosoa da saiakera honekin gertatu zaidana: Liburua irakurtzeari ekin eta hasiera batean jomuga zirudiena, aldatuz joan zen orrialdeak aurrera joan ahala. Irakurketa aurreratua zegoelarik ere, ez nuen oso argi eduki benetan zeri eman nahi zion garrantzia Pedro Alberdik. Izan ere, hasiera batean saiakeraren funtsa zirudiena, garrantzia galtzen zihoan kontatzen diren beste hainbat pasadizo, gertaera eta pertsonaien ondoan; beste modu batean esanda, Alberdik aitzaki bat behar zuela zirudien beste hainbat zehaztasuni nonbaitetik heltzeko, benetako saiakerari ekiteko, alegia, garai bateko gizartearen eta bertako protagonisten gaineko pintzelada batzuk erakusteko. Eta ederki atera zaio.
“Obabakoak” liburuko lehen ipuinean, Camilo Lizardi erretoreak idatzitako gutuna nori zuzendua ote zen aztertzen saiatu da Pedro Alberdi. Ipuin gogoangarri hartan gutun-hartzailearen berririk ematen ez den arren, Domingo Aguirreren izena darabil Alberdik. Hartzailea nor litekeen aukeratuta, garai hartako beste hainbat pertsonekin zuen erlazioa uztartuz edo/eta erlaziorik izan gabe ere, garai hartako beste hainbat pertsonai dakartza liburura, joan den mende hasieran euskal munduan sortutako hainbat eta hainbat izen propioekin topo eginez. Aipatutako Txomin Agirrerekin batera, idazleak, bertsolariak, politikariak, pintoreak, sindikalistak eta abar luze bati buruz dihardu, (R. Mª de Azkue, Miguel Unamuno, Txirrita, Carmelo de Echegaray, Pio Baroja, Sabino Arana, Nikolasa Atxikallende, Jose Madinabeitia, Uztapide, Toribio Etxebarria, Pablo Iglesias, Facundo Perezagua, Ramon de la Sota, Angiolillo, Canovas del Castillo, Ignacio Zuloaga, Santiago Meabe, Putzu, Enrique Areilza, Valentin Dethomas, Vicente Blasco Ibañez, Henri Toulouse-Lauctrec, Iñurritza, Gregorio de Mugica, Vicente de Arana, Julio de Urquijo, Facundo Perezagua…).
Jende guzti hau liburura ekarriz eta bakoitzaren egoera, egindako lanak, jokaera politiko edo gertaerak aipatuz XIX. mende bukaerako euskal gizartea deskribatzen du. II. gerra karlista bukatu berria, foruak galduta, sozialista eta errepublikazaleak lehen lanuzteak eta mobilizazioak eginez eta Aranaren nazionalismoaren lehen kimuak agertzen doazelarik, aipaturiko pertsonai bakoitza nonbaiten lerrokatuko da, guztien artean hari batzuk botaz, eta gainetik ez bada ere, garai haiek zer izan zitezkeen agerian utziz.
Historia liburuetan garai hauen berri izango da seguraski, eta jende inportantearen biografietan ere, beraien jokaera politikoak ere deskribatuak izango dira, baina oraingo honetan Pedro Alberdik bere erara biak lotu ditu, historiako gertakariak eta biografietako pertsonaiak, guztia hartzailerik gabeko gutun batetik abiatuta. Izan zirela ahantz ez dezagun.
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Asier Urkiza
Paziente isila
Alex Michaelides
Nagore Fernandez
Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Mikel Asurmendi
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Jon Jimenez
Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz
Amaia Alvarez Uria
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Aitor Francos
Urrats galduen hotsa
Luis Garde
Jose Luis Padron
Simulakro bat
Leire Ugadi
Ibon Egaña
Bigarren sexua
Simone de Beauvoir
Mikel Asurmendi