kritiken hemeroteka

8.485 kritika

« | »

Eta handik gutxira gaur / Eider Rodriguez / Susa, 2004

Hemendik gutxira atzo Asier Sarasola / Gara, 2004-08-07

Eta handik gutxira gaur esana izango du Eider Rodriguezek, ipuinak biltzen hasi, Joseba Jaka beka eskuratu eta ondoren, erakusleihoetan azal koloretsuko laguna ikusterakoan. Aurrenekoa kalean duenak behar duen bozkario eta mesfidantza begiratuaz, nolabaiteko erantzunaren zain, igorri eta jasotzeak mugatzen eta aldiberean zabaltzen duten zirkulua ixteko zain. Hala bada, gustora irakurtzeko liburua da. Oreretarrak argiro erakusten du halakoren benetazkoa. Badaki kontatzen. Badaki nola eraman irakurlea, eta honi zail izango zaio narrazioetan zehar sakabanatutako ogi apurrei jarraitzeko jolasari muzin egitea.

16 ipuin laburrek osatzen dute bere lehenengo argitarapena. Askotarikoak forma aldetik. Kontamolde klasikotik urrunduz, nahiz badiren linealtasunari atxikitako ipuinak, etengabeko etenek markatzen dute erritmoa; oroimenera jauziak, denboran aurre-atzeak, protagonista nagusien aldaketak, eta horiek guztiak poliki josten ditu egileak, oihartzun hegoamerikarrak entzuten ahal zaizkien narrazioak borobilduz, non aipatutako malgutasuna den liburuaren ekarpen nagusia.

Izenburuarekin bat, oroimenetik orainera dakarzkigu pertsonaiak. Azken puntua emango dien unera arte euren kide egiten du irakurlea; euren iragana arakatzean, egunerokotasunean pertsonaiak askatu eta ahanzten dituenerako zergatiak bilatuz. Iraganean paratutako arrazoiek mugiarazten baitituzte pertsonaiok. Auskalo noizko garaitan bizitakoak erne dirau oraino, eta handik gutxira gaur esaten du. Berdin 36ko gudatik abiatzen bada, edo haurtzaroan familiaren bigarren aldea, ilun hori, ezagutzera iristen bada. Era berean, politika eskizofrenikoan askatzen bada, eta maitasuna, sexua eta harremanak hirukian, maiz, iruten baditu. Eta iragan horri pertsonaien begiratzeko modua da; aurrez esandako etenez osatua, oroimenera begiratu horrek orainera dakarrelarik. Adibidez, ipuinetako batetan edozein une eta kale zehatz bat protagonista hartu eta bere ahotsa bertako biztanleek ematen dute, narrazioaren ikuspuntua lekukoen artean iragaten delarik. Edo atalka, hirukote harremanaren berri ematen zaigunean, non hirugarren (demagun) atalak kronolojikoki bigarrenak (demagun) baino lehenago behar zuen, azkenean oroitzapenen puzzleak idazleak aukeratzen duen orain hori lausorik gabe isla dezan. Are, aurkibidean aipatzen ez den ipuinen trilogia, nolabait esatearren; bertan, ale bakoitzari molde ezberdina bilatzen baitio, protagonistak aldatzen direnez, doinu eta hizkera desberdinak egokituz. Sinesgarri eta eder.

Eder, kezkagai duelako Rodriguezek nola kontatua. Gaurko egunari, zuzenkiago adin-tarte bati, garai bati lotutako kontakizunak dira. Modu eder eta ulerkorraz esan nahi da. Zuzentasuna baztertu gabe, egoera mingotsak hainbatetan ditu mintzagai.

Bestalde, irakurleren batek pentsa lezake ez ote diren zenbait pasarte baliabide soilean geratzen, narrazioaren eraikuntzan apaingarri, baina gutxienekoak dirudite. Ezin bestela, horrelako aniztasun erakusketan. Baita ere pentsa, protagonisten orainean sartu-irtenak agitzean, nahiz kontakizunaren ardatza zurbil edo suzkoa izan, azalean geratzea ekidin ezin izana. Laburraren kontuak, irakurlearen begi barnerako utziz kontatutakoaren esanahi sakonena.

Ipuin sorta polita beraz, eta liburuaz gain baino, alboan geratzen da Sarrionandiak eginiko hitzaurrea (mamuei buruzko aldarria bizitza kondenatzat saltzen dutenen aurka) eta Eider Rodriguez emakumea dela aipatzea, batak nola besteak, gaur hemen esan nahi duena, honezkero denok ez dakigula eskerrak.

Azken kritikak

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak