kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Ez adiorik / Raymond Chandler (Xabier Olarra) / Igela, 1991

Ez adiorik Irati Jimenez / ilbeltza.eus, 2018-09

Ez dakit benetan genero beltza maite ote dudan. Edo Raymond Chandlerren eleberriak gustatzen ote zaizkidan, besterik gabe. Nire zaletasunean misterio bat argitu beharko balitz ni neu genero ariketa baten protagonista bihurtzeko, horixe litzateke. Genero beltzari buruz zer sentitzen dudan jakitea. Maite dut, bai, baina Chandlerretik haratago… zenbat?

Generoa edo generoaren aita, zein maite dut gehien?

Hamasei urte inguru nituen bere liburu bat irakurri nuen lehen aldian (Betiereko loa, gaztelaniaz). Nerabea nintzen, beraz, eta hala ere —lotsa ematen dit aitortzeak, baina— oraindik buruz dakit bukaera (“de camino a la ciudad paré en un bar y me tomé un par de whiskis dobles. No me hicieron ningún bien. Todo lo que hicieron fue recordarme a Peluca de Plata. Nunca más volví a verla”).

Jarraian irakurri nituen beste guztiak, denak sukarretan. Bakarra aukeratu beharko banu Ez adiorik litzateke. Negarretan maitemindu ninduen baina ezin dut esan zergatik, bukaera kontatzea litzateke eta inork ez badu irakurri ez diot izorratu nahi. Irakurtzeko esan nahi diot. Zoaz! Alde hemendik! Irakurri! Philip Marlowek lagun bat egingo du, berak ere ez daki zergatik edo nola baina ez du lagun hori borroka triste eta luze bat eman gabe galduko. Ez behin, birritan baino.

Chandlerren eleberriak maskulinitatearen nobleziari egindako kantuak dira. Hiri sortu berriek egiten dituzten zauriei buruz hitz egiten dute eta rock and rollaren hiri-epopeia errebeldeen atariko dira, neurri handi batean.

Protagonista ezinezko heroi bat da, benetan funtzionatu duen azken arketipo erromantikoa, agian. Autorearen sentimentalismoak eta generoaren gogortasunak egin zuten posible eta testuaren literatur maila paregabeak egin zuen, betiereko, loa bezala.

Horregatik, ze inporta dio generoa maite badut edo zu zeu maite bazaitut? Adiorik ez, Chandler. Genero beltzak kontakizun kaskar asko utziko dizkigu eta errealiteateak narrazio beltz ugari. Baina zu hortxe mantenduko zara, ezta? Zeure arimaren jabe.

Eta neure bihotzaren jaun.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak