kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Zu / Anjel Lertxundi / Erein, 2015

Bizi-mina Ibon Egaña / Deia, 2015-12-19

Bihoa aldez aurretik oharra. Ez zait erraza egiten Anjel Lertxundiren Zu irakurritakoan liburuari buruz zerbait esatea, ez dakit zenbateraino sufrimendu hain egiazko eta hurbilekotik abiatzen den kontakizun bat har daitekeen beste literatur testu batzuk, fikziozkoak, har daitezkeen hoztasunez. Zu-k kontagai duena, izan ere, ez da fikzioa: idazle eta narratzailearen emazteari pankreako minbizia diagnostikatu osteko hilabeteen kontakizuna da abiapuntua eta ardatza. Edonola ere, ziur aski liburuak sortu didan hunkiduran, errealetik duenak besteko zerikusia izan du idazleak errealitate horretatik egin duen elaborazio estetiko eta etikoak, eta baduke, beraz, zentzurik, elaborazio horri lerro batzuk eskaintzeak.

Hurrenkera kronologikoari jarraituz osatutako narrazioan, diagnostikoak markatzen du hasierako puntua, narratzailearen eta emaztearen bizitza erabat iraultzen duen berriak. Ondoren datoz minbiziak ezinbestean aldean dakartzanak (ospitaleratzeak, ebakuntza, kimioterapia, ileordea, larrialdiak…) eta baita prozesu horrekin batera doan prozesu psikologikoaren narrazioa ere (haserrea, onarpena, etsipena, esperantza…).

2012tik 2015era arteko kontakizun hori bi narratzaile tartekatuz ematen du Lertxundik: lehen pertsonan mintzo dena bata, eta hirugarrenean bestea. Zu izena eman dio emazteari, hala izendatuagatik narratzailea bigarren pertsonan sekula zuzentzen ez bazaio ere. Hala, hurbiltasuna eta distantzia tartekatzen ditu egileak, eta arnasa bezala erritmoa ematen dio kontakizunari.

Zu-ren senarra idazle eta irakurle amorratua baita, minbiziak dakartzan galderei erantzuteko (ba ote du alde onik minak? nola ikusten du mundua oinazetan denak? nola idatzi hurkoaren minaz?) eta galdera berriak bilatzeko, oraingo eta lehengo idazleen testuetara jotzen du narratzaileak (Camus, Mann, Sontag…), eta haiekiko elkarrizketan haziz doa testua. Dietarioak, autobiografiak eta mina hurretik bizitakoen testigantzak dira maiz erreferentzia horien jatorria, eta liburua ederragotzen duten aipu horiek leiho ugari zabaltzen dizkiote irakurleari.

Zehatza da narrazioa, eta ez du minaren alderdi ilunena ezkutatzen, baina asmatu du egileak muina azaltzen gaitzaren alderdi makurrenetan laketu beharrik izan gabe. Heriotzaren mehatxua begi bistakoa bada ere, horrekin bizitzen ikasi behar duten pertsonaien ikaskuntza-prozesuan jarri du arreta egileak eta bikotearen ikaskuntza-prozesua irakaspen bihurtzen da irakurlearen eskuetan. Tremendismorik gabe, bizinahi sosegatu bat darie orrialde hauei, partekatua den bizi-grina, izan ere, gaitzak Zu eta narratzailea estuago batzen ditu gu batean: “gu esateari esker, eremu komun halako batean elkartzen gara biok (edo hala sinetsi nahi dut behintzat)”. Erromantizismoaren antipodetako maitasun-aitorpen sosegatu hori eta bizitzari atzaparrekin estu eusteko erabaki sendoa egin zaizkit liburu gogoangarri honetako alderdi ederrenetakoak.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak