« Zinegotzia | Abentura literarioa »
Akaberako poesia amodioaz eta gaitzaz / Lois Pereiro (Joxemari Sestorain) / Denonartean, 2013
Castelao akrata balitz Igor Estankona / Deia, 2014-02-01
Joxemari Sestorainen itzulpenari gustua hartu ezinik ibili naiz Akaberako poesia amodioaz eta gaitzaz (Denonartean, 2013) irakurtzen, noizbehinka printza bat, noizbehinka poema eder bat: “Penetan bizi naiz zu gabean/ neketan diraut ukatzen gaituen urrunean/ nabilano bi munduren ertzean,/ ebatzi gaberik zu maitatzeko sosegua/ bietako zeinek damaidan,/ mindu gaberik ez zaizulako axola/ ni badaezpada gibelatzea/ borroka jada galdutik,/ erabakirik zugan ez sartzea jagoitik,/ ez, ordea, samintzea ihesi zugandik”.
Baina, ulertu egidazue, Monforteko ikonoaren eta Galiziako poesia erradikalki kontrakulturalaren ordezkaria ez dut aurkitu hemen, erritmoa galdurik eta lar hanpaturik euskara, korapilaturik datorrela iruditu baitzait itzulpen hau. Pereirok bi poema liburu utzi zituen. Bata izan zen Poemas 1981/1991 (1992) eta bestea Poesía última de amor e enfermidade (1995) itzel hau. Hil zen urtean, 1996an, Poemas para unha Loia argitartu zen, bere Madrileko bizipenen dekantazioa. HIESak jota hil zela uste du askok, baina bizitzak hil zuen, alde guztietatik eraso egin baitzioten ajeek. Lugoko Auzitegi Probintzialak ofizialki ebatzi zuen koltza olio desnaturalizatuaren kontsumoak eragindako intoxikazio batek eroan zuela.
Oren guztiek zuten gizona kolpatu, baina zoriontsu eta bizizale gogoratuko du literaturak; bota ttua: “Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome unha húmida mensaxe de vida e de furia necesaria”. Freskoa da Pereiro, hasiberriaren gorrotoa zein maitasuna barruntatzen zaizkio, ziztu bizian doa kontrolatzen ez dituen autopistetatik, eta horregatik maite dute hainbeste galegoek. 2011ko Día das Letras Galegas eskaini zitzaion, eta itzela izan omen zen atxikimendua, agian Pereiro katalogatu ezinezkoa zelako, inork beretu ezinezko izena. Badauka Thomas Bernharden lehorretik zer edo zer, badauka Rimbauden argitzapenen antzeko halako zorakeria eder bat. Espainiako kritikoek “latindarretatik urrun” zegoen tradizio bateko ordezkaritzat daukate, agian ahazturik Galiziaren arima zeltaz, Atlantikoaren xiringez, eta finean laurogeigarren hamarkadako Vigoko nahas-mahas aberatsaz.
Pereiro ez da ezinbesteko horietakoa, baina garai jakin bateko kronika existentziala egiten du. Berea poesia pertsonal bat da ez daukana bat ere bokazio unibertsalik, eta hain zuzen horregatik bihurtzen da noranahiko. Lois Pereirori egokitu zitzaion punkaren irudia eroatea punk izan gabe, belaunaldi kolpatuaren bozgorailua izatea hain modu intimoan idatzi arren. Autostop egin zuen Flauberten Roueneko etxera, poliglota amorratua izan zen —aipatutako Thomas Bernard zein Paul Celan irakurtzeko—, eta bere burua jarri zuen artisteoaren Madril arean azal haretatik aparte, nahiz eta Madrilen bizi eta han bertan sortu zuen Loia aldizkaria, esperimentala inondik ere, bidaide izan zituelarik Antón Patiño, Menchu Lamas, Manuel Rivas, Xosé Manuel Pereiro, Fermín Bouza eta Vicente Araguas. Lau zenbaki eman ziren argitara, 1978koa azkena.
Garratzak dira beraz irakurleak liburu honetan kausituko dituen iluminazioak. Konbentzioen kontrako Pereiro. Ados ez zegoena. Ahaztua eta gogoratua. Gutxi idatzi arren arrasto sakona utzi zuen jenioa. “Benetako poesiak beti dio egia, nahiz eta garratza izan”.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera