« Oso oihartzun gutxi izandako liburua | Nik badut maisuen maisua »
Gulliver-en Bidaiak / Jonathan Swift (Iñaki Mendiguren) / Ibaizabal, 1989
Irakurlearen txanda Xabier Mendiguren / Argia, 1991-01-13
“Euskal itzulpengintzaren arazoak erronka gisa planteatu izan zaizkigu maiz, eta ugari izan ditu —eta oraindik ere halaxe ditu— gainditu beharreko ikasgaiak: funtsezko liburuen gutxieneko corpus bat osatzea, euskara bera lexiko ñabarduretako jaztea, tipologi desberdintasunak sortzen dizkigun sintaxi arazoei aurre egitea, itzultzaileak egile jakinetan jakitun bihurtu edo espezializatzea…
Ez dut esango kontu guzti hauek konponduta daudenik —ezta gutxiagorik ere—, baina zalantzarik ez bidea eginez egiten dela, eta garai txarrenetan eginkizun zail honi ekin dioten guztiek bezala oraintsu argitaratzen hasi berri den bilduma honek laguntza ederra ekarriko du.
ARGIAko irakurleak badaki honez gero literatur ondare unibertsaleko obra nagusiak euskaratzeko egitasmo bat egin zutela Jaurlaritzak, Itzultzaile Elkarteak eta Editore Elkarteak. Asmo hori hasi da fruituak ematen, eta Durangon bertan ikusi ahal izan genituen lehenengo zazpi liburuak, Txekhov, Twain, Kipling bezalako egileenak (oraindik liburudendetan ezin omen dira aurkitu baina).
Guztietan lehena, Jonathan Swiften Gulliver-en bidaiak, Iñaki Mendigurenek itzulia. Neure hitzak erabili beharrean, Joseba Sarrionandiak bere azken liburuan Ainhoari idazten dionaren zati bat kopiatuko dizuet: “Gulliver’s Travels”, 1726 urtean argitaratua, ez zen hau ere haurrentzat izkiriatu. Jonathan Swift, dublindar garratza, ustekabean bihurtu zen haurren gustoko idazlea. Berak, bere beste obra ugaritan bezala, ironia eta umore mingotsa erabiliaz, bere garaiko gizartea satirizatu nahi zuen Lemuel Gulliver jaunaren bidaia eta menturetan.
Lemuel Gulliverek lau bidaia egin zituen. Lehena Liliput edo nanoen herrialdera. Bigarrena Brobdingnag, Gubbubdrib, Lugghagg eta Japonia ere iraganaz. Eta, azken bidaia, Hovyhnhnms edo zaldi arrazionalen lurraldera, non eta giza yahoos degradatuak haien zerbitzari diren.
Jonathan Swiften nobela alegoria morala da funtsean, bere garaiko gizartearen disekzio sakona. Baina, Robinson Crusoe bezala, nohela bertsio orijinaletik baino gehiago cheapbook edo bertsio laburtu eta arruntetatik ezagutu izan da eta gehien hat lehenengo bi bidaiengatik.
Letratu askok altxatu zuten ahotsa liburua inmorala eta kaltegarria dela deklaratzeko, baina haurrek, fantasia miresgarriarekiko beren intuizioarekin, etxeko nagusien liburu apaldegitik hain zuzen horixe aukeratzen zuten nanoen herrialdera, diganteen lurraldera eta enparauetara bidaia egiteko”. Neure aldetik, ezer eranstekotan, liburu hau ez dela umekeria esango nuke, irakurketa anitz dituela eta osorik irakurri beharrekoa dela, ezer orijinalik ez badut ere.
Itzulpengintza desafioka hartu izan dugula esan dut lehen. Hizkuntza, kultura eta herri bezala irabazi beharreko apostua. Hori ere bada, noski, baina errazkeriazko tranpan jausita gabiltza erantzukizuna besteren gain, arazo orokorretan utzirik: izan ere, irakurle bezala zenbatetan saiatu gara itzulitako libururik irakurtzen? Xamurrago baitzaigu erdaratik hartzea eta… Hori egia da, baina ni aritu naiz honakoa iakurtzen eta ez du halako zailtasunik ere. Amaitzeko beraz, irakurleon txanda iritsi dela gehitu nahi nuke, eta ausartzeko gonhidapena egin honakoa irakurtzen ari zareten guztioi.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez