« Kilkerren hotsak | Bertsorik alaienak gaur »
Mugaldekoak / Edu Zelaieta / Susa, 2004
Mugaz beste aldera begira Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2004-07-02
Gaztea da Edu Zelaieta, eta hori dohaina baino gehiago da, ikuspegia, munduari begiratzeko eta mundua sentitzeko modua. Egia da munduari begiratzen diogunean, mundua ere guri begira gelditzen dela, eta begirada horrek markatzen gaituela gureak mundua markatzen duen neurrian bederen. Bada liburuan poema bat osorik aipatu nahi nukeena, oso poema ona eta esanguratsua iruditzen baitzait: “Libre jaio naiz, baina/ gatibu sentitzen./ ez naiz errudun jaio, baina/ behin eta berriz sentitzen naiz errudun./Ez naiz borrero jaio, baina/ horrela egin naute eta horrela sentitzen naiz/ nire berdinekin,/ libre jaio baina errudun sentitzen direnekin.” Sentimendua da poemaren gaia, gatibu sentitzea, errudun sentitzea, kolektibo handi baten ondoan noski. Psikoanalisiaren ikuspegitik ondo adieraz daiteke poemaren esanahia, erruduntasun sentimendua: gure izenean hainbeste triskantza egin eta hainbeste nahigabe gertatu direnean. Identifikazio derrigorrezkoa baita gure modukoekin, haiek ere, pentsatzekoa denez, errudun sentimendu bera baitute; libre jaio, denok jaio baikara libre, baina ez gara denok berdin libre bizi. Hori da nik ulertzen dudana, eta erruduntasun sentimendu horrek, askotan, krisia dakar berarekin, alegia depresioa.
Muga dago ordea krisitik depresiora eta ez dut uste Edu Zelaietak depresioaren muga gainditzen duenik: “ene negarra ene muga da”, diosku, eta mugak negar-toki dira, aspalditik gainera. Esango nuke liburuan azaltzen den poetak muga bistan duela, aurrez aurre, baina ez dela ausartzen hura zeharkatzera, hura gainditzera. Muga guztien muga, azken muga, heriotza baita, eta horren beldur da poeta, hitz zuzenez aipatzen ez badu ere.
Baina doinuak, poesiaren norabideak, zenbait metaforak, identifikazioek, mugaz beste aldean heriotza ikusten duela pentsarazten digute. Bestela ez da ulertzen bizitzari buruz idazten duena, zerbait behartua balitz bezala: “Erdiminez nahi nuke iratzarri/bi aldiz bi/bizirik egoteko”.
Begiak eman nizkinan eta ilunpeei behatu hien
Irene Sola
Jon Jimenez
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Amaia Alvarez Uria
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
Asier Urkiza
Herriaren hezkuntza eta demokrazia
Nadezhda Krupskaia
Nagore Fernandez
Farorantz
Virginia Woolf
Aritz Galarraga
Markos Gimenoren 101 letrakartel
Joseba Sarrionandia
Mikel Asurmendi
Poesia kaiera
Giorgos Seferis
Irati Majuelo
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Joxe Aldasoro
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo