« Poesia errotsua | Begiraden ebazleak »
Harri txintxolak / Jean Louis Davant / Elkar, 2003
Bizipozetik Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2004-01-09
Idazleak berak diosku aitzin ohar gisa idatzitako testuan izenburua frantses ipuin batetik hartua dela. Mutil koxkor batek, basoan zebilela, oihan erraldoian ez galtzeko, sakela beterik hartxintxar zuriz, legar harri aleak erein zituen, joatean, eta halaxe lortu zuen itzultzea. Eta irudi ona dela iruditzen zait liburuaren nondik norakoa adieraztekoa. Perraulten ipuinean, Davantek aipatzen duen horretan, izan ere, mutilak lehendabizi ogi papurrak erein zituen eta zeruko txori eta hegaztiek jan zituzten. Harria beti izan da sendoagoa ogia baino eta lurrean ereinda zerbait da, txoriek eta hegaztiek jango ez dutena, bidea erakutsiko duena itzulera galbide izan ez dadin. Eta iruditzen zait poema bakoitza hartxintxarraren modukoa dela, harri txintxolaren modukoa, poeta jin dadin eta itzul ere bai, galerarik gabe.
Lau zati ditu liburuak, gaika baitago banaturik: urtaroak, sorterria, herrimina, bizi-mina, omenaldi. Azken zatia, interesgarriena nire iritzirako, lagunei eskainia da, hildako lagunei alegia, omenaldi gisa. Baina liburuko poema gehienak dira omenaldi, bizitzari batez ere, bizipozak bultzatzen baitu poeta idaztera, bizipozak eta inguruarekiko maitasunak.
Liburua irakurrita konturatu naiz zein desberdina den alde bateko eta besteko poemagintza, mugaz haratago edo honatago idazten dena. Kultur erreferentziak, harri txintxarriak horiek ere, desberdinak dira batean eta bestean. Irakurri besterik ez, Parnasoa izeneko poema, koblarien omenez, Etxahun Iruri, Ligetx, Xalbador eta Pierre Topet xaharrari kantari, hamalaukoetan, alegia sonetoetan, poema liburuan erabilien den bertso-moduan. Alde horretakoak lotuago baitaude lurrari, hizkuntzari, naturari ere bai, alde honetakoak baino. Lotuago euskal poesiaren forma tradizionalei, bertso-moduei, esamoldeei alde honetakoak baino. Baina aitortu behar dut galdua dugun xalotasuna aurkitu dudala Davantenean, aspalditik datorren kantuarekin batera.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo