kritiken hemeroteka

8.573 kritika

« | »

Zoririk ez / Imre Kertész (Urtzi Urrutikoetxea) / Elkar, 2003

Zoritxarra Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2003-12-26

Imre Kertész lekukoa da, Europan XX, mendean gertatu izan den sarraskirik handienaren lekuko, Auschwitzen lekuko, Buchenwalden lekuko, gizakiak gizakiari eragindako sufrikariorik latzenaren lekuko. Eta lekuko izateaz gain, idazteko kemena izan zuen, ikusitakoaz eta bizi izandakoaz: Zoririk ez liburua, eta beste batzuk ere bai. Lekukoa izatea eta lekukotasuna ematea gutxi batzuen zoria izan zen, dena dela, asko eta asko hil baitziren beren lekukotasunaren berri emateke. Eta beste batzuek lekukotasunaren zamari eutsi ezinik, beren buruez beste egin zuten: Primo Levik, Jean Ameryk, Paul Celanek, besteak beste. Paul Celanek idatzi du kontzentrazio-zelaietako bizimoduari buruz idatz daitekeen poemarik gogorrena eta ederrena ere bai. Bestalde, hor daude Semprunen liburuak, Buchenwaldeko esperientzia kontatzen dutenak; edo Primo Levirenak, eta beste askorenak ere bai. Vassili Grossman idazlea Treblinkara iritsi zen sobietarrekin eta Treblinkako infernua idatzi zuen.Vassili Grossamanek idatzi zuen dena genekiela Treblinka eta Auschwitzi buruz, baina ez da egia. Ez dakigu dena, ezin baitaiteke dena jakin. Ez dakigu zer pentsatzen zuten borreroek, ez dakigu zer sentitzen zuten hil zirenek, ez dakigu. Irakurri beharrekoa liburua da Imre Kertészen hau, “sufritzen ari direnen” alde idatzitakoa baita. Eta ez dira nahastu behar “sufritzen ari direnak” eta “biktimak”. Biktimek utzi egin diote sufritzeari. Gaur egungo artistak, bere lana benaz hartzen badu, ezaren aldeari begiratu behar dio, sufritzen ari direnekin bat egin arte. Horregatik da liburua den bezalakoa, esaldi bakoitza aztertu eta gogoeta egin ondoren idatzia. Minaren erdian mina ekarriz gure gogora. Minaren oroitzapenak bultzaturik idatzi baitu Kertészek. Ez da, ordea, nobela autobiografia, autobiografiak duen zentzurik estuenean hartzen bada. Ez, asko jarri du beretik obra honetan, eta besteenetik, zalantzarik gabe. Eta itzultzaileak (Urtzi Urrutikoetxeak) ere lan handia egin du, liburua euskaraz jartzen.

Azken kritikak

Lakioa
Josu Goikoetxea

Irati Majuelo

Poesia guztia
Safo

Aritz Galarraga

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Maddi Galdos Areta

Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe

Hasier Rekondo

Akabo
Laura Mintegi

Jon Jimenez

Akabo
Laura Mintegi

Asier Urkiza

Gatazka eta abusua ez dira gauza bera
Laura Macaya

Nagore Fernandez

Beste zerbait
Danele Sarriugarte

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Kuntzak eta kerak
Sara Uribe-Etxeberria

Jon Martin-Etxebeste

Hitzetik ortzira
Ana Urkiza

Mikel Asurmendi

Askatasun haizea
Javier Buces

Irati Majuelo

Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe

Ibon Egaña

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Aiora Sampedro

Meditazioak
John Donne

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko urria

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

Hedabideak