« Ipar Euskal Herria ezagutzen al duzu? | Printze Txikia gerran »
Zoririk ez / Imre Kertész (Urtzi Urrutikoetxea) / Elkar, 2003
Zoritxarra Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2003-12-26
Imre Kertész lekukoa da, Europan XX, mendean gertatu izan den sarraskirik handienaren lekuko, Auschwitzen lekuko, Buchenwalden lekuko, gizakiak gizakiari eragindako sufrikariorik latzenaren lekuko. Eta lekuko izateaz gain, idazteko kemena izan zuen, ikusitakoaz eta bizi izandakoaz: Zoririk ez liburua, eta beste batzuk ere bai. Lekukoa izatea eta lekukotasuna ematea gutxi batzuen zoria izan zen, dena dela, asko eta asko hil baitziren beren lekukotasunaren berri emateke. Eta beste batzuek lekukotasunaren zamari eutsi ezinik, beren buruez beste egin zuten: Primo Levik, Jean Ameryk, Paul Celanek, besteak beste. Paul Celanek idatzi du kontzentrazio-zelaietako bizimoduari buruz idatz daitekeen poemarik gogorrena eta ederrena ere bai. Bestalde, hor daude Semprunen liburuak, Buchenwaldeko esperientzia kontatzen dutenak; edo Primo Levirenak, eta beste askorenak ere bai. Vassili Grossman idazlea Treblinkara iritsi zen sobietarrekin eta Treblinkako infernua idatzi zuen.Vassili Grossamanek idatzi zuen dena genekiela Treblinka eta Auschwitzi buruz, baina ez da egia. Ez dakigu dena, ezin baitaiteke dena jakin. Ez dakigu zer pentsatzen zuten borreroek, ez dakigu zer sentitzen zuten hil zirenek, ez dakigu. Irakurri beharrekoa liburua da Imre Kertészen hau, “sufritzen ari direnen” alde idatzitakoa baita. Eta ez dira nahastu behar “sufritzen ari direnak” eta “biktimak”. Biktimek utzi egin diote sufritzeari. Gaur egungo artistak, bere lana benaz hartzen badu, ezaren aldeari begiratu behar dio, sufritzen ari direnekin bat egin arte. Horregatik da liburua den bezalakoa, esaldi bakoitza aztertu eta gogoeta egin ondoren idatzia. Minaren erdian mina ekarriz gure gogora. Minaren oroitzapenak bultzaturik idatzi baitu Kertészek. Ez da, ordea, nobela autobiografia, autobiografiak duen zentzurik estuenean hartzen bada. Ez, asko jarri du beretik obra honetan, eta besteenetik, zalantzarik gabe. Eta itzultzaileak (Urtzi Urrutikoetxeak) ere lan handia egin du, liburua euskaraz jartzen.
Lakioa
Josu Goikoetxea
Irati Majuelo
Poesia guztia
Safo
Aritz Galarraga
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Maddi Galdos Areta
Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe
Hasier Rekondo
Akabo
Laura Mintegi
Jon Jimenez
Akabo
Laura Mintegi
Asier Urkiza
Gatazka eta abusua ez dira gauza bera
Laura Macaya
Nagore Fernandez
Beste zerbait
Danele Sarriugarte
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Kuntzak eta kerak
Sara Uribe-Etxeberria
Jon Martin-Etxebeste
Hitzetik ortzira
Ana Urkiza
Mikel Asurmendi
Askatasun haizea
Javier Buces
Irati Majuelo
Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe
Ibon Egaña
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Aiora Sampedro
Meditazioak
John Donne
Mikel Asurmendi