« Kontuz ibili non sartzen zareten | Bizitza labirintoa den uberan, ducados bat ezpainetan »
Poema bilduma / Mikel Lasa / Erein, 1984
Poema bilduma Maite Lopez Las Heras / kmk.gipuzkoa.eus, 2024-02
1. Cesare Paveseren poesi-narrazioaren teknikaz baliatu poesi-lehen-gaiak egiteko.
2. Beste poeten materialeaz baliatu, poema batzuk birkreatzeko.
Ikarorena izan daitekeen esku batek gogor eusten dio hormaren ertzari irristatzen ari diren atzamarren azken ahaleginean. Edo lurrean egon nahi ez duen ameslariarena, poesiaren harresian gora, bestaldean zer dagoen ikusteko grinaz. Edo bizi den munduak asetzen ez, eta beste zerbaiten etengabeko bilaketan ari den bakartiaren eskua izan daiteke, atzamarrei itxaropen sutsua dariena, gauza guztien hutsunearen ispilu izango den itsasoaren xerka nahiz amodioaren ehun beroaren bila.
Izan daiteke, aitzitik, ardura orotatik aske bizi nahi duen iheslariarena, zorionari segika. Han, hormaren bestaldean, zorionik ez bada, edozein gauza zorionttoa izango delakoan. Eta han du poetak abestuko edozein kanta axola gabe inorentzat.
Lasak guzti horietatik duela esango nuke. Esku bat Ikarorena, gauerdian, erromantikoen uhartean, hilak baino lagun ez dituen hegazti malenkoniatsuarena. Bestea poetarena edo ameslariarena, batzuetan izate biak bat direlako. Egiatik askatzen ditu poemak poetak, odolarekin urratzen bertsoak, osterantzean, graziarik gabeko pailazoa bailitzateke. Eta bien bitartean gezurrak amesten ditu; norbaitek maite duela eta berea dela esaten diola amesten du. Hasieran zirimola zaion ametsa bide estu izatera helduko da, eta zaldia askatuko du. Zaldiek, batzuetan, etsaiak gordetzen baitituzte barruan. Eta iheslaria da, gerrate ondorenean, gizona mututu eta oroitzapena galdu duen bere herria galdutzat jotzen duen heinean. Deshistoriaren erreinuan bizi den behatzaile zolia.
Baina badu itxaropenik. Iluntasuna aldentzen denean, eta argitasuna gailentzen, orduan, eguzki berritan gaudela baieztatzen digu poetak; alegia, mundu zabalaren beharra sumatzen badugu, edo beste izaki batena, eguzki berritan gaude, nahiz eta oraindik eguzkia ez agertu. “Eta orain banoa, argia ere nirea ez delako”. “Gaur ideki diet itsasoari eta haizeari leihoa”. Akaso hormaren ertzari nekez eusten dion eskua egia agirian ipintzen duen eguzki-begi-haundia ikusi nahi duen gizon berriarena da. Edo agian Leon Feliperen poemako leihoa ere izan daiteke Lasak berak marrazturikoa, non testu honen hasierako bi ohartxo horiek eskuz idatzi idatzi zituen; tranpa bat, gaztelaniazko poetarentzat; esperantzazkoa euskaldunarentzat.
Paveseren teknikaz baliatu nahi du Mikel Lasak poesi-lehen-gaiak egiteko. Poesia, izan, aurretik beste poeta batzuek esandako gaiez hornitzen baita; poesia birsorkuntza ariketa baino ez delako; hitza berreskuratzeko ariketa bat. Italiarraren errealismoa eta estetika, eta Baudelaire frantziarraren etsipena arnas daitezke, besteak beste, donostiarraren poema bilduman. Egilearen beraren irudiek aberasten dute Erein argitaletxearen edizio txukuna; musikaz laguntzen, berriz, poetaren izenarekin Susak argitaraturiko XX. mendeko poesia kaierak. Biak dira ederrak, biak osagarriak, biak ala biak ezinbestekoak.
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi