« Izen gabe direnak | Urretxindorraren berri »
Bufalo guztiak / Juanra Madariaga / Erein, 2023
Helduaro lasaian Paloma Rodriguez-Miñambres / El Diario Vasco, 2024-03-02
Juan Ramon Madariaga ezaguna da euskal irakurleentzat idatzi dituen narrazio eta, batik bat, poema liburuengatik. Ibilbide horretan “Eroriaren logika” izan zen bere azken poesia-bilduma. Horrez gain, mendizaleen artean ere badu izenik, hiru zortzimilako igo dituelako, horri buruzko esperientzien berri emanez (“Espedizioa: mendi ororen pisua”). Iaz Blas de Otero-Angela Figuera Nazioarteko XV. Saria irabazi zuen “Bufalo guztiak” obrarekin. Bertan gai unibertsalen hautua egiten du olerkariak, hala nola, maitasuna, heriotza, denboraren gaineko kontzientzia eta bizitzak sortzen dituen naufragio pertsonalak.
Alea osatzen duten lau ataletan bi alderdi nabarmendu daitezke; alde batetik, poemetara ekarri duen fisikotasuna, hau da, musuak, usainak, besarkadak eta malkoak azaltzen dira. Beste aldetik, memoria eta ahazturaren arteko hariak uztartzen ditu, dena batera bizitzan kontsumaturik, metaforak egunerokoan aurkituz (egutegia, maindireak, aulkia).
Heldutasuna izango litzateke beste ezaugarri bat. Testuinguru afektiboaren beharra du gizabanakoak baina denboraren poderioz suntsitzen dira harremanak, bakardadera lerratzen garelarik —izaki konplexu zein kontraesankorrak—. Existentzia eta identitatearen gainean, irudiak baliatzen ditu prekarietateaz, zalantzez eta gelditu beharraz, bufaloen antzera —horra hor Euskal Herrian arrotz diren animalia horien erreferentzia izenburuan— lauhazka bizian doalako gizakia, norabidea ondo identifikatzen ez dakiela, munduaren benetakotasuna nola atzeman.
Madariagak gaiak argiro garatu ahala, estiman dituen idazleen hitzak aukeratzen ditu bere poemen tonu-iragarle gisa, esaterako, Anne Sexton, Adrienne Rich, Idea Vilariño, Kirmen Uribe, Anari eta Castillo Suarezenak. Baina beti hunkidura azkendu gabe.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera