kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Paradisuaren kanpoko aldeak / Bernardo Atxaga / Pamiela, 2023

Paradisuari, lurretik Asier Urkiza / Berria, 2023-11-19

Paradisuaren kanpoko aldeak du izenburu Bernardo Atxagaren lan berriak. Bere ibilbidean zehar idatzitako hainbat testu bildu ditu autoreak, berezitasun batekin: denak ala denak jendaurrean irakurtzekoak dira. Liburuan, izan ere, bere testuak irakurriz alde batetik bestera dabilen idazlearen gorabeherak kontatzen dira. Azpi-izenburuak obraren tonuaz arrastorik ematen digu, Adanen ondorengoen tristurak eta pozak ageri baitira ipuinotan, bizitzaren iragankortasun ederrean igeri. Existentziaren izaera paradoxikoari zuzentzen zaio Atxaga, antropologikoa bezain soziala den begiradaz.

Horretarako, Michel Foucaultek heterotopia gisa —nolabait, gizartetik kanpoko tokiak, baina gizartearen ezaugarri edo kontraesanak bere osotasunean gorpuzten dituztenak— sailkatu zituen lekuetako batera darama egileak narrazioa, kartzelara. Sarrera gisa har litezkeen lehenengo bi atalen ondoren, Tour bat Frantzian barrena izenekoan Frantziatik biratxoa egiten du idazle protagonistak, zenbait kideren laguntzaz irakurraldiak egiteko. Lehenengo bi geltokiak Frantzia erdialdeko bi kartzela dira, Mauzac eta Neuvic sur l’Isle. Idazlearen saioetako inpresio eta ñabardurak jasotzen ditu irakurleak. Badago elkarreragin bat kartzelako deskribapenen eta protagonistak irakurritakoen artean. Kartzela bezalako ez-leku horretan, presoen begirada urduria ondoan suma dezakegula, balirudike poemok oihartzun handiagoa hartzen dutela. Erresonantzia kutxa legez funtzionatzen du presondegiak, beste hartatik gure hau honetaz argiago mintzatu ahalko balitz bezala. Hala, bizitzaz eta heriotzaz, giza aberearen oinarri hauskorraz esandako hitzak inguru latz, aseptiko eta neutroan loratzen dira, Arestiren hitzak ekarriz, simaurtegian loreak nola.

Esan bezala, liburuaren antolakuntza formalak testuen esan-indarrari on egiten dio. Autorearen piezen zentzua nabarmentzen laguntzen du, horiek irakurlearengana emekiago irits daitezen. Poema gehienak nahiko ezagunak dira, hainbat musikarik kantu bihurtuak. Narrazioan txertatuta, baina, zentzu berritu bat har lezakete. Idazle gipuzkoarra maisua da Gauza Handiak —hala izendatzen ditu Bilboko hastapenei eskainitako testu labur batean— formatu mikroetan ematen, sinpletasunez baina aldi berean original, jolasti eta zirikatzaile, solemne izateari utzi gabe. Metafora eskuragarriekin ematen dio eskua irakurleari eta hura sar dadin hutsunea egoki jartzen badaki. Aitor dut, halere, Euskal literatura zaharrari buruzko hitzaldia… atala zapalago antzeman dudala besteekin alderatuta, ez diot besteei adinako zukurik atera, alegia. Kartzeletako lehenengo bi bisitekin ez bezala, ez zait iruditu hitzaldiaren hitzen eta narrazioaren artean hainbesteko elkarreraginik zegoenik, lehenengoetan aipagarria iruditu zaidan horixe bera. Ez da makala, ordea, unibertso propioa sortzeko gaitasuna izan eta hura hitz xumeekin hain ondo adieraztea. Atxagak erronka horri eutsi dio bere ibilbide literarioan.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak