« Ahaltsua eta garaia | Harri baino haragi »
Azpimarrak / Nerea Balda / Erein, 2023
Harremanetik harremanera eta berriro bota Joxe Aldasoro / Deia, 2023-07-22
Nerea Balda Sanjuan (Irurtzun, Nafarroa Garaia, 1975) euskal idazle eta irakaslea da. Euskal Filologian lizentziaduna eta euskal hizkuntza eta literatura irakaslea da Altsasuko institutuan. 2018an Atzerrian lanarekin Getxoko Ramiro Pinilla eleberri laburren I. lehiaketan saria irabazi zuen. Bertan, atzerrian bizi den emakume baten herrimina da lantzen duen gai nagusietako bat. Urte berean jaso zituen Iruñean egile berrientzat antolatutako narrazio eta poesia sari nagusiak. Narrazio saria Ahizpak lanarekin jaso zuen, zeinetan emakumeak protagonista dituzten lau kontakizunek Iruñeko La Manadak egindako talde bortxaketa duten ardatz. Poesia saria Patriketan gordea lanarekin lortu zuen; hamabost poema dira, eta sakeletan denetarik gorde eta tarteka garbiketa egitearen beharra du ardatz. 2022an, berriz irabazi zuen Ramiro Pinilla eleberri laburren lehiaketa; orduan, Azpimarrak (Erein 2023) lanarekin.
Azpimarrak eleberrian, bikote harremanak dira, nagusiki, eleberria harikaltzeko arrazoia. Bikote harreman ugari, anitzak, desberdinak, patroi edo eredu klasikoetatik urrundu egiten direnak, non protagonistek ohikoa ez den heldutasuna, eskuzabaltasuna, pentsaera eta jokaera azaltzen duten. Kontraesanak bizi dituztenak, noski. Askatasunari eta ardurari kantua ere izan daiteke eleberria, non emakumeen bizipen eta ekintzek markatzen duten bizitzen klaketa, ausartak baitira eleberrian agertzen direnak.
Katalunian gertatzen dira gorabehera guztiak, kanpoko geografiei maitasuna ala distantzia hartzeko taktika izan, testuinguru politikoa txertatzeko aitzakia, ala arrazoia, eskaintzen dio procés-a, protagonistak zipriztinduko dituena, eta blaitu ere bai kasuren batean.
“Haurdun gelditzea erabaki zuenetik haurdunak gertu egokitzen zaizkio etengabe, munduko emakume guztiek halako batean gauza bera erabaki balute bezala. Harekin hizketan hasteko gogoa piztu zaio, baina, zer esaldirekin has daitekeen erabakitzerako, neska altxatu eta geldialdia eskatzeko botoia sakatu du. Haurdunari bidea egiteko altxatu da Selva, eta begiradarekin jarraitu dio, haren ibilera jendartean galdu den arte. Orduan erreparatu die lurrean barreiatuta gelditu diren petaloei eta eserleku gainean ahaztutako liburuari”.
Selvak ama izan nahi du, baina ezusteko batek kolokan jarri dio erabakia. Autobusean, liburu bat topatu du, azpimarrez beteta, eta horren bitartez topo egingo du Andreurekin, nerabezaroan oroitzapen ahaztua. Punta s’Arenellako itsasargiak berraurkituko ditu; iraganera gerturatu, eta, halaber, elkarren zalantza eta minetara.
Liburua nork utzi duen badaki Andreuk, baina, ahaztu ala abandonatua utzi du? Zergatik? Bikote ohiaren ezkutuko mezua da? Hausturak atzera buelta izan dezakeenaren seinalea edo harremanean izandako jarreraren leporatze-idazkia? Galderek ez diote bakea ematen Andreuri, barruak irakiten dituelako harremana eten dutenetik.
Protagonista nagusiez gain, Sergi, Oriol, Laia, Joanes, Eva, Julia, aitak, arrebak, izebak, lankideak, La gitana eta beste batzuk ageri dira. Lotura zeinek zeinekin duen argituko digu tramak egitura eta estilo irristakorraren bidez, hots, malda gutxiko txirristan sartzea da Baldaren idazkera, konturatu gabe, suabe-suabe, eramango zaituena atzera eta aurrera denboran, ezker eskuin espazioan, bidaia bukatutakoan berriro eskailerak igotzeko gogoa emango dizuna.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera