kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Azpimarrak / Nerea Balda / Erein, 2023

Harremanetik harremanera eta berriro bota Joxe Aldasoro / Deia, 2023-07-22

Nerea Balda Sanjuan (Irurtzun, Nafarroa Garaia, 1975) euskal idazle eta irakaslea da. Euskal Filologian lizentziaduna eta euskal hizkuntza eta literatura irakaslea da Altsasuko institutuan. 2018an Atzerrian lanarekin Getxoko Ramiro Pinilla eleberri laburren I. lehiaketan saria irabazi zuen. Bertan, atzerrian bizi den emakume baten herrimina da lantzen duen gai nagusietako bat. Urte berean jaso zituen Iruñean egile berrientzat antolatutako narrazio eta poesia sari nagusiak. Narrazio saria Ahizpak lanarekin jaso zuen, zeinetan emakumeak protagonista dituzten lau kontakizunek Iruñeko La Manadak egindako talde bortxaketa duten ardatz. Poesia saria Patriketan gordea lanarekin lortu zuen; hamabost poema dira, eta sakeletan denetarik gorde eta tarteka garbiketa egitearen beharra du ardatz. 2022an, berriz irabazi zuen Ramiro Pinilla eleberri laburren lehiaketa; orduan, Azpimarrak (Erein 2023) lanarekin.

Azpimarrak eleberrian, bikote harremanak dira, nagusiki, eleberria harikaltzeko arrazoia. Bikote harreman ugari, anitzak, desberdinak, patroi edo eredu klasikoetatik urrundu egiten direnak, non protagonistek ohikoa ez den heldutasuna, eskuzabaltasuna, pentsaera eta jokaera azaltzen duten. Kontraesanak bizi dituztenak, noski. Askatasunari eta ardurari kantua ere izan daiteke eleberria, non emakumeen bizipen eta ekintzek markatzen duten bizitzen klaketa, ausartak baitira eleberrian agertzen direnak.

Katalunian gertatzen dira gorabehera guztiak, kanpoko geografiei maitasuna ala distantzia hartzeko taktika izan, testuinguru politikoa txertatzeko aitzakia, ala arrazoia, eskaintzen dio procés-a, protagonistak zipriztinduko dituena, eta blaitu ere bai kasuren batean.

“Haurdun gelditzea erabaki zuenetik haurdunak gertu egokitzen zaizkio etengabe, munduko emakume guztiek halako batean gauza bera erabaki balute bezala. Harekin hizketan hasteko gogoa piztu zaio, baina, zer esaldirekin has daitekeen erabakitzerako, neska altxatu eta geldialdia eskatzeko botoia sakatu du. Haurdunari bidea egiteko altxatu da Selva, eta begiradarekin jarraitu dio, haren ibilera jendartean galdu den arte. Orduan erreparatu die lurrean barreiatuta gelditu diren petaloei eta eserleku gainean ahaztutako liburuari”.

Selvak ama izan nahi du, baina ezusteko batek kolokan jarri dio erabakia. Autobusean, liburu bat topatu du, azpimarrez beteta, eta horren bitartez topo egingo du Andreurekin, nerabezaroan oroitzapen ahaztua. Punta s’Arenellako itsasargiak berraurkituko ditu; iraganera gerturatu, eta, halaber, elkarren zalantza eta minetara.

Liburua nork utzi duen badaki Andreuk, baina, ahaztu ala abandonatua utzi du? Zergatik? Bikote ohiaren ezkutuko mezua da? Hausturak atzera buelta izan dezakeenaren seinalea edo harremanean izandako jarreraren leporatze-idazkia? Galderek ez diote bakea ematen Andreuri, barruak irakiten dituelako harremana eten dutenetik.

Protagonista nagusiez gain, Sergi, Oriol, Laia, Joanes, Eva, Julia, aitak, arrebak, izebak, lankideak, La gitana eta beste batzuk ageri dira. Lotura zeinek zeinekin duen argituko digu tramak egitura eta estilo irristakorraren bidez, hots, malda gutxiko txirristan sartzea da Baldaren idazkera, konturatu gabe, suabe-suabe, eramango zaituena atzera eta aurrera denboran, ezker eskuin espazioan, bidaia bukatutakoan berriro eskailerak igotzeko gogoa emango dizuna.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak