« Kantu mutua | Lagunarte onean »
Kangaroo / Martin Etxeberria / Elkar, 2023
Ulertezintasunaren onarpena Maddi Galdos Areta / Argia, 2023-06-04
Ulertezin zaigunari hitzak jarri zaleak gara, ulergaitza ulergarri bihurtzeko nolabaiteko teman. Atzeman ezin dugun horri begiratzeko beste talaia batzuk badira, ordea. Tartean koka genezake poesia: konprenitu ezin dugun horri begira gera gakizkion gonbita izan daitekeena. Ulertezintasunaren onarpena izan ei du abiapuntu Martin Etxeberriak (Zarautz, 1974) argitaratu berri duen Kangaroo poema bilduman. Beste genero batzuetan ere aritua dugu zarauztarra, eta hauxe da bere bosgarren poesia liburua.
Aipatutakoa iradoki xede du 42 olerkien aurretik den kontakizunak. Dioenaren arabera, Britainiar Inperioa lehenbizikoz Australian lehorreratu zenean, konkistatzaileek ezezagun zituzten basapiztiak harriduraz begiratu eta haien izena galdetu zieten aborigenei. “Kan ghu ru” izan omen zen erantzuna, eta halaxe izendatu zuten animalia, haien hizkuntzan esaldi horrek “ez dizut ulertzen” esan nahi zuela jakin barik.
Zuzentzat jo ohi denaren ertzetara hurreratzen den lohitasuna eta iluntasuna dira gailen orriotan: giro kaletar hordigarriek, hautsontzi bakartiek, kristal hautsiek, karminaren eta odolaren gorriek eta bestetzuek ontzen dituzte poemotako irudiak. Tartean, azpimarragarri dira gorputzari edo, hobeki esatearren, haragiari loturikoak: giro horretan agertzen zaizkigu maitasunik gabeko amodio-egiteak eta elkar mintzen duten ohaideak, baita tristurari zein norberaren islari idatzitakoak ere. Halaber, ugari eta deigarri dira erlijio kutsudun poemak, eta, tartean, badira idazketa bera gaitzat dutenak ere: “Hitzen itzaletan / iltzatu hintzen / Jesukristo depilatu baten antzera (…) / Poesia delako / onartzen gaituen / infernu bakarra”.
Aipatu oro, irakurleak hara eta hona jo dezan sustatzen duten erreferentzia doiez inguratuta dakarkigu bildumak, Etxeberriaren orain arteko gainontzekoek bezalaxe: Pizarniken lanturuak, Txaikovskiren ezpatak, irribarrerik gabeko Buster Keaton…
Baina irakurleari sosegua eskaintzen dioten argi printzak ere badira liburuan, besteak beste, Egunsentia edota Terra incognita poemetan. Izan ere, bizitza euripe estalgabe izan badakiguke ere, “Seguru gaude / lurrak topatuko gaituela, / jitoan behar adina mantenduz gero”. Guztia ez da, beraz, desesperantza: arretaz begiratuta, onarpena bera erresistentziarako bide dela ere uler baikenezake orriotan.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez