kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Lurraz beste / Garazi Arrula Ruiz / Txalaparta, 2023

Durduza eta engainua Irati Majuelo / Berria, 2023-04-23

Irene Pujadasek esana da, eleberriak irakurlea bidean laguntzen duela eta ipuinak, aldiz, bakar-bakarrik uzten zaituela, zuregan ideia bat, irudi bat, lehertu ostean. Ez dakit ipuingintza osoari aplika dakiokeen hausnarketa den, bai, ordea, Garazi Arrulak argitaratu berri duen ipuin liburuari, horrelakoa baita lehen irakurketak uzten dizun gorputzaldia, ezinegon kontenitu baten antzerakoa. Durduza erdiesten dute Lurraz beste-ko lanek, gozoa eta bihurria.

Baretasun arriskutsu batek biltzen ditu ipuinak, eguneroko eszenak abiapuntu izanda ere, aztoramen zantzuak nabaritzen baitira giroan, irakurlea adi jarrarazten duen arroztasun deserosoaren seinaleak. Izan ere, ipuinetako pertsonaiak desplazatuta ageri dira, euren ardatzetik lekualdatuta, bakoitzaren bizi-eskemetan akatsak edo aldaketak hauteman baitituzte, ez egitura osoa erorarazten dutenak, baina bai lurrikara txikiak sortzen dizkietenak. Gizaki orok bezala, gabezia horiek disimulatzen saiatzen dira sarri, baina tartean sortzen diren arrakalak, hondakinak eta kontraesanak azaleratzen dira azkenerako. Harridura, autoengainu edo egiaztapen forman ager daiteke, baina ipuinetako protagonistek hori bera dute amankomunean, deskolokatuta sentiarazten dituen asaldura.

Gai ugari lantzen dituzte ipuinek, etxe bilaketak, maitasun harremanen higatzea, laguntasunaren ezin asmatuzko bideak, familia-egituren buruhausteak, laneko obsesiotxoak, pandemia… eguneroko bizitzaren gorabeherak izan daitezkeenak denak. Alabaina, kontaketa nagusiaren atzean bada beti beste gai bat, elefante baten gisa gelaren erdian dagoena, baina inork aipatzen ez duena, esplizituki behintzat ez, eta, beraz, irakurlea arreta mantenaraztera behartzen duena. Esaterako, bakardadeak leku hartzen du ipuin ia guztietan, itxura desberdinetan bada ere. Hala ere, gehienetan, bakarrik dagoena ez da babesgabe sentitzen dena, harengan arreta jartzen duena baino, eta jolas horretan mugitzen dira barne-harietako asko. Irakurleari proposatzen dion hartu-eman horretan dago liburuaren indargunea, hori bai, zenbait ipuinetan sakon arakatu behar da esan gabeko horien aztarnak aurkitzeko. Detaileak, tranpak, gezur txikiak, ipuingintzaren muinari heltzen dio horien bidez Arrulak, eta hala sortzen ditu arinkeriaz irakurtzeko eginak ez diren ipuinak, baizik eta lan egitekoak. Bi aldiz irakurtzekoak ere bai.

Gaur egunean kokatu ditu idazleak ipuinak, Iruñeko auzoetan, Nafarroa erdialdeko paisaietan, eta gertutasun horrek berezko kolorea ematen dio liburuari, baita hizkera ere. Izan ere, hizkuntza aberatsa eta erregistro ugari darabiltza idazleak, kaleko hizkeratik gertu zenbaitetan, estilo poetikoa baliatuz sarri. Esaldi bakoitzari garrantzia eta bizia emanaz, plazer literario handiko irudiak eta idazmoldeak lortzen ditu Arrulak han-hemenka, eta horiek ipuin bakoitzerako hautatu dituen baliabide narratiboekin elkartuz, liburu interesgarria osatu du. Ausardia eta esan nahia nabari dira, eta horiek beti dira eskertzekoak literaturan.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak