kritiken hemeroteka

8.440 kritika

« | »

Emakume bat / Annie Ernaux (Itziar de Blas Fdez. de Gamarra) / Txalaparta, 2023

Amarekin egoteko espazio bat Nagore Fernandez / Berria, 2023-03-19

Annie Ernauxek idazten bukatu eta hamabost urtera amaitu zuen Txalapartak idazlearen Une femme obraren euskarazko itzulpena, Emakume bat liburua, hain zuzen. Bada, lehen bertsio hartatik ia 11 urtera datorkigu euskarazko bigarren edizioa, etxe berberak berriki berrargitaratua, hain zuzen ere, Ernauxek Nobel saria jaso eta hilabetera. Argitaletxeak bi edizioetako hondar-oharretan aipatzen dituen efemerideok lotzen dituzte, dirudienez, Une femme gogoangarriaren euskarazko bi argitalpen horiek, eta esan daiteke efemerideek lotzen dutela, baita ere, hizpide dugun liburuko trama nagusia. Zehazki, efemeride nagusi batek: protagonistaren amaren heriotzak.

Itziar de Blas Fernandez de Gamarrak horren duin eta fin euskaratutako liburuan, lehen pertsonako narratzailea mintzo zaigu, eta, bere amaren heriotza abiapuntutzat hartuta, puskaz puska haren bizitza berreraikitzen du. Bide hori, ordea, ez da perfekzioaren lekuko; Ernauxek ez du ama baten erretratu aingerutarra islatzen. Bizitza errealean bezalakoa da obran ere ama-alaben arteko harremana, batzuetan gatazkatsua, besteetan sentitua, eta anbibalentzia horrek are gizatiarragoa egiten du subjektu literarioa. Nabaritzen da Ernauxek liburu honetan moralari eta etikari baino gehiago, egiari egin diola dei, amaren egiari eta bizitzari. Izan ere, amarekin egoteko leku bat da funtsean liburua, nahiz eta espazio hori batzuetan mingotsa izan, idazlearen beraren hitzetan: “Ez dago jakiterik zer idazten dudan amari buruz. Baina ez dut hari buruz idazten; hori baino gehiago, iruditzen zait harekin nagoela garai batean, leku batzuetan, non bera bizirik dagoen”.

Badakit fikziozko lanetan ez dela zuzena idazlea eta “ni” dioen subjektua parekatzea eta, are, bata bestearekin nahastea. Hizpide dugun obra nobelatzat (ere) hartu dutela jakitun izan arren, bi-biak elkarrekin lotzeko ausardia izan dut kasu honetan. Emakume bat irakurtzen duen edonor konturatuko da ez dela sailkatzeko obra erraza, ez baita kaxoi bakar batean kabitzen: ez da fikziozko lan bat huts-hutsean, ezta biografia guztiz konbentzional bat ere. Datu errealak daude, narratzailearen jaioterria adibidez; haatik, ez ditu egiak osorik kontatzen. Material historiko nahiz soziologikoa ere agertzen da, gainera, amaren bizitza deskribatzearekin batera, ezinbestean, garai hartako gizartearen soslaia eraikitzen den heinean.

Autofikzioa idazten duen artistatzat hartu izan dute Ernaux, fikzioz betetako testu autobiografikoak (edo alderantziz) konstante bat izan direlako bere ibilbide eta unibertso literarioan. Baina, esango nuke bere literaturaren garrantzia ez dagokiola autofikzioa egiteari (bakarrik), ezpada hautu estetiko horren helburuari. Izan ere, intimoa eta pribatua baliatuz, kolektiboari dei egiten dio idazleak bere testuetan, norberaren memoriatik besteen memoriak eraikitzen ditu eta intimitatearen dimentsio politikoa aldarrikatzen. Nire ustez, Emakume bat obraren erakargarritasuna ere (literarioki hitz eginda) hautu eta perspektiba horretan datza.

Azken kritikak

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Amok
Stefan Zweig

Paloma Rodriguez-Miñambres

Hetero
Uxue Alberdi

Mikel Asurmendi

Itzulpena-Traducción
Angel Erro

Anjel Lertxundi

Detaile xume bat
Adania Xibli

Amaia Alvarez Uria

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Paloma Rodriguez-Miñambres

Bar Gloria
Nerea Ibarzabal Salegi

Mikel Asurmendi

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Jon Jimenez

Lurpeko ezkutuan idatziak
Fiodor Dostoievski

Asier Urkiza

Gailur ekaiztsuak
Emily Brontë

Aritz Galarraga

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak