susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Bizirik hildakoen memoria | Galderak bazkatzen »

Krakovia / Goizalde Landabaso / Erein, 2021

Hegan? Ainhoa Aldazabal Gallastegui / Argia, 2022-06-19

Gogoz heldu diot liburuari, desberdina izango delako sentipenarekin. Jaione Dagdrommerren portada hegaldun eta urbanoa begiratu dut. Zeruak hartzen du zatirik handiena eta txori asko ageri dira. Hegan libre. Libre. Portadako irudiak hasierako orrietatik irakurriko dugunarekin egingo du kontrastea; izan ere, protagonista ospitalean dago: itxita, ezlekuan, kanpokoarekin kontaktu gabe ia eta shock egoeran.

Bi mundu topatuko ditugu, bi espazio eta, beraz, bi denbora: protagonistaren barne munduan gertatzen dena alde batetik, barne bakarrizketa forman irakurtzen duguna: haluzinazioak, ametsak, irudimena, bere buruarekin dituen elkarrizketak. Eta denbora motel pasatzen delako sentsazio itogarria. Beste alde batetik kanpoko mundua agertzen zaigu: pasarte deskribatzaileagoak dira eta ospitaleko beste pazienteak, medikuak, erizainak, agertzen dira, dinamikak eta arauak kontatzen dizkigu. Galdeketak, sendagaiak… betiere protagonistaren begiradatik, baina erritmo biziagoan gertatzen direnak.

Ezin dut, ordea, estiloaz hitz egin estiloez ez bada: kapitulu batzuk denborak markatutakoak dira, letra larri batzuekin idatziak, egoeraren gogorra eta desesperazioa agertzen dutenak. Beste batzuk elkarrizketa forman daude, protagonistak jasaten dituen galdeketak bortitzak direla agerian utziz. Galdera erretorikoz josita dago liburua, protagonistak egoerari buruz eta bizitzari buruz bere buruari egindako erantzunik ez duten galderez josia. Estilo horiek guztiek ezinegon puntu bat sortzen dute —seguruenik protagonistak berak bizi duen egoeraren isla—. Ondo lortu du idazleak sentsazioa ekartzea.

Estiloan nabarmentzeko beste zerbait iruditzen zait erreferentzia kultural ugari dagoela. Unibertso bat osatzen dute eta antzezlan batean bezala agertzen direla iruditu zait. Sartu, batzuetan egoera absurdo bat eszenifikatu eta eszenatik aterako balira bezala. Idazleak, ipuingileak, kazetariak, zinemagileak, aktoreak, politikariak, abeslariak, kantuak, poetak, liburuetako protagonistak, musikariak, pintoreak, bidaiariak, liburuak, dantzariak, pelikulak aipatzen dira. Hauek adibide batzuk: Penélope, Ulises, Marilyn, Roch Liechtenstein, Marx anaiak, Thierry Malandain, Nelly Bly, Alexandre Dumas, The Swell Season, Anna Karenina, Mikel Laboa, Jara, Star Wars, Stephen Hawking, Edgar Allan Poe, Mary Oliver, Jasone Osoro, Pudre Lord, Steve Moqueen, Drácula, Jose Emilio Pacheco, Xabier Lete, Fidel Castro, Maria Callas….

Liburuan aipatzen den The Swell Season taldea entzuten idatzi dut kritika, unibertso kultural berri baten atea ireki baitit Goizalde Landabasok. Eskerrik asko.