susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Etika, hemendik at | Carver-en istorioak »

Bizia lo / Jokin Muñoz / Alberdania, 2003

Bizia lo Aritz Gorrotxategi / El Diario Vasco, 2003-08-10

Errealitatea eta fikzioa. Bien arteko pultsua omen literatura. Anjel Lertxundik zioen bezala, pentsamenduaren kaosa ordenatzeko modu bat. Ideia haragi edo hizki bihurtzeko artea. Errealitatea antz emateko ahalegina. Edo errealitate hori distortsionatzekoa. Erronka honen harira datoz konpromisoa eta literatura. Bertolt Brechtek zioen, hirira heldu, eta hango gizakiekin nahastu zela iraultza garaietan. Horrela igaro zuela lurrean eskaini zitzaion denbora. Konpromisoa eta hitza uztartuz. Antzeko jokabidea jarraitu duen Wole Soyinka idazle nigeriarrak, aldiz, aitortu berri du fikzio hutsezko idazleekin gozatzen duela gehien. Beste mundu bat sortzeko gai direlako. Gurearen miseriak bazter uzten dituztelako.

Finean, idazlea lekuko bat da. Lekuko kualifikatua. Ikusten duena adierazi dezakeena. Edo ikusi nahi lukeena. Edo, are, ausarta bada, inork ikusi nahi ez duena azalduko du. Izaera honetakoa da Jokin Muñozen azken liburua. Ausarta. Alberdaniak argitaratu berri duen Bizia lo narrazio bilduma bikainean, errealismo kutsuko narrazioak dira nagusi. Chejov eta Moravia gogora dakartzatenak. Ezer gertatzen ez dela dirudien arren, azpitik egosten dira tentsioak eta bizipenak, elkarbizitzaren labean. Horiek gabe ezin da bizitza ulertu. Horiek gabe lo dago. Konpromisoa eta bizitza loturik egon ezean, alferrik baita pausoa haratago luza-tzea. Oraina eta iraganaren artean dagoen arrailean harrapaturik dauden pertsonaiak dira Muñozenak. Kontraesanez beteak. Gu bezalakoak. Hurbilekoak. Oso hurbilekoak. Sinesgarriak. Herri honek daukan bortxakeria arazoarekin bizi direnak. Arazoarekin eta arazoaz beste. Arrazoi potoloak aldarrikatzen dituzten testuen ifrentzuan, Muñozek gizakia agertzen du bere biluztasunean; bere babesgabetasunean. Gizatasuna bizitza ulertzeko lehen konpromisoa delakoan. Gizatasunak edozein hizkuntza ametitzen baitu. Bizia lo. Aparteko literatura eta gogoeta zorrotza.