kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Arnasa galduaren ondarea / Pello Otxoteko / Elkar, 2003

Hausnarraren ondarea Asier Sarasola / Gara, 2003-07-12

Irakurtzen hastera noan liburu bakoitza aspaldiko lagun bati erakusteko ohitura dut, zaletasun galdua duen hori berreskuratzeko ahaleginetan, solasean gabiltzala, besterik gabe, gai berri bat piztuz. Azken honekin, erantzunak bilatzen hasi ginen; filosofia zela poesia itxuraz, zer da poesia zehazki, gai zehatzik ba al du, beraz, poesia filosofikoa da edo buruz behera, etiketa zertarako, zergatik, filosofia bizitzaz ari dela eta poesia zer esanik ez, poesia-bizitza, bikiak direla, obulu berekoak. Arantzik gabeko sasi-eztabaida honek, orduan denbora betetzeko eta orain karaktereak xahutzeko baino ez duela balio, azkeneko lerro hauek dira froga argigarriena. Hobebeharrez noan paperera.

Izenburutik, Arnasa galduaren ondarea, hildakoak bizi izandakoa uler liteke, ingurukoen oroimenean jasotako altxorra. Arnasa galduaren ondarea hausterra bada, erretzekoarena uler liteke, birika bete hautsontzi bat. Bizitzan egindako aukeraketetan, iratzarri gabe utzi ditugun loak, ametsak, uler litezke. Arnasa galduaren ondarea, finean bizitza bera uler liteke.

Hitzaurrean eta azken orrian adiskideen laguntza izan du Otxotekok. Eranskin kantatua luzatu amaieran, ispilu aurrean idazlea bera liburua eskuetan duela ageriz. Horrela, bizitza edota heriotzaren, ikuspegiaren arabera, aurkibideari errepasoa eman dio. Mamian, gaiak, kezkak, zenbakaitzak, zenbat aldiz abestuak hainbat poetek, zenbat aldiz hausnartuak filosofoek. Denbora, maitasuna, heriotza, bakardadea. Giza-hutsunearen osagaiak-edo, liburuaren azaletik Oteizaren apostoluek iradokitzen duten bezala. Liburuaren orritan Oteizak aztarnak utzi izan balitu bezala. Eskuartetik begietara, ordea, idazle, hitz, metafora, izen ezagun gehiagok agurtuko gaituzte. Erreferentziaz josia baitator egilearen jarioa. Horiekin guztiekin osatzen du bere egia. Egia bai, “errealitatetik” kanpo paratzen duelako bere burua, ideien dorrearen puntan, eta handik begira dirauelako. Begira, eta gogoetan, orojakile antzean.
Gogoeta-gai; gaur egunean gizakia hutsunea deritzon bizitza betetzen, nola saiatzen den. Eta min dario ariketak irundarrari, bere burua taldean sartuta ikustean, eta hala, salaketa galderak eta erantzun kritikoak jalgi ditu. Zauriak eta zornea. Etsipenaren mezua zabaltzen, heriotza itxaropen bakarra lez. Patu petrala hilezkor nahi lukeenarentzat. Eta erritmoa dario minari, hotsen eta hitzen kate eta jokoak, euskaraz gain erdarak ere nahastuz. Egituren errepikapenak oles-itxuratuz poetaren jarduna, batzuetan hiztegi zuzeneko, besteetan zuzenean hiztegira, irudi ederrik eta arestiko guztiak; orokorrean gogoetaren urruna eta hatza leuntzeko. Gorabeheratsu egiten den ibilbidean irakurle honen aburuz. Badira hausturak aipatu ibilbidean, orrietan zehar zabaldutako ildotik nabarmen aldentzen diren poemak, jolas modura ulertuak, inguruan hainbatetan molde erlijiozkoak irakurrita bereziki. Kontraesankor iruditutako bihurguneak, izan ere, ba ote dago egibakar eta iraunkorrik? Ba ote dugu bizitza luze nahiz berehalakoan inola ere ukatuko ez dugun egiarik?

Gorabeheratsu eta kontraesankor bizitza bat definitzerakoan ohiko izenlagunak dira. Bizitza, Arnasa galduaren ondarea uler liteke.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak