kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Arnasa galduaren ondarea / Pello Otxoteko / Elkar, 2003

Hausnarraren ondarea Asier Sarasola / Gara, 2003-07-12

Irakurtzen hastera noan liburu bakoitza aspaldiko lagun bati erakusteko ohitura dut, zaletasun galdua duen hori berreskuratzeko ahaleginetan, solasean gabiltzala, besterik gabe, gai berri bat piztuz. Azken honekin, erantzunak bilatzen hasi ginen; filosofia zela poesia itxuraz, zer da poesia zehazki, gai zehatzik ba al du, beraz, poesia filosofikoa da edo buruz behera, etiketa zertarako, zergatik, filosofia bizitzaz ari dela eta poesia zer esanik ez, poesia-bizitza, bikiak direla, obulu berekoak. Arantzik gabeko sasi-eztabaida honek, orduan denbora betetzeko eta orain karaktereak xahutzeko baino ez duela balio, azkeneko lerro hauek dira froga argigarriena. Hobebeharrez noan paperera.

Izenburutik, Arnasa galduaren ondarea, hildakoak bizi izandakoa uler liteke, ingurukoen oroimenean jasotako altxorra. Arnasa galduaren ondarea hausterra bada, erretzekoarena uler liteke, birika bete hautsontzi bat. Bizitzan egindako aukeraketetan, iratzarri gabe utzi ditugun loak, ametsak, uler litezke. Arnasa galduaren ondarea, finean bizitza bera uler liteke.

Hitzaurrean eta azken orrian adiskideen laguntza izan du Otxotekok. Eranskin kantatua luzatu amaieran, ispilu aurrean idazlea bera liburua eskuetan duela ageriz. Horrela, bizitza edota heriotzaren, ikuspegiaren arabera, aurkibideari errepasoa eman dio. Mamian, gaiak, kezkak, zenbakaitzak, zenbat aldiz abestuak hainbat poetek, zenbat aldiz hausnartuak filosofoek. Denbora, maitasuna, heriotza, bakardadea. Giza-hutsunearen osagaiak-edo, liburuaren azaletik Oteizaren apostoluek iradokitzen duten bezala. Liburuaren orritan Oteizak aztarnak utzi izan balitu bezala. Eskuartetik begietara, ordea, idazle, hitz, metafora, izen ezagun gehiagok agurtuko gaituzte. Erreferentziaz josia baitator egilearen jarioa. Horiekin guztiekin osatzen du bere egia. Egia bai, “errealitatetik” kanpo paratzen duelako bere burua, ideien dorrearen puntan, eta handik begira dirauelako. Begira, eta gogoetan, orojakile antzean.
Gogoeta-gai; gaur egunean gizakia hutsunea deritzon bizitza betetzen, nola saiatzen den. Eta min dario ariketak irundarrari, bere burua taldean sartuta ikustean, eta hala, salaketa galderak eta erantzun kritikoak jalgi ditu. Zauriak eta zornea. Etsipenaren mezua zabaltzen, heriotza itxaropen bakarra lez. Patu petrala hilezkor nahi lukeenarentzat. Eta erritmoa dario minari, hotsen eta hitzen kate eta jokoak, euskaraz gain erdarak ere nahastuz. Egituren errepikapenak oles-itxuratuz poetaren jarduna, batzuetan hiztegi zuzeneko, besteetan zuzenean hiztegira, irudi ederrik eta arestiko guztiak; orokorrean gogoetaren urruna eta hatza leuntzeko. Gorabeheratsu egiten den ibilbidean irakurle honen aburuz. Badira hausturak aipatu ibilbidean, orrietan zehar zabaldutako ildotik nabarmen aldentzen diren poemak, jolas modura ulertuak, inguruan hainbatetan molde erlijiozkoak irakurrita bereziki. Kontraesankor iruditutako bihurguneak, izan ere, ba ote dago egibakar eta iraunkorrik? Ba ote dugu bizitza luze nahiz berehalakoan inola ere ukatuko ez dugun egiarik?

Gorabeheratsu eta kontraesankor bizitza bat definitzerakoan ohiko izenlagunak dira. Bizitza, Arnasa galduaren ondarea uler liteke.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak