kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Arnasa galduaren ondarea / Pello Otxoteko / Elkar, 2003

Hausnarraren ondarea Asier Sarasola / Gara, 2003-07-12

Irakurtzen hastera noan liburu bakoitza aspaldiko lagun bati erakusteko ohitura dut, zaletasun galdua duen hori berreskuratzeko ahaleginetan, solasean gabiltzala, besterik gabe, gai berri bat piztuz. Azken honekin, erantzunak bilatzen hasi ginen; filosofia zela poesia itxuraz, zer da poesia zehazki, gai zehatzik ba al du, beraz, poesia filosofikoa da edo buruz behera, etiketa zertarako, zergatik, filosofia bizitzaz ari dela eta poesia zer esanik ez, poesia-bizitza, bikiak direla, obulu berekoak. Arantzik gabeko sasi-eztabaida honek, orduan denbora betetzeko eta orain karaktereak xahutzeko baino ez duela balio, azkeneko lerro hauek dira froga argigarriena. Hobebeharrez noan paperera.

Izenburutik, Arnasa galduaren ondarea, hildakoak bizi izandakoa uler liteke, ingurukoen oroimenean jasotako altxorra. Arnasa galduaren ondarea hausterra bada, erretzekoarena uler liteke, birika bete hautsontzi bat. Bizitzan egindako aukeraketetan, iratzarri gabe utzi ditugun loak, ametsak, uler litezke. Arnasa galduaren ondarea, finean bizitza bera uler liteke.

Hitzaurrean eta azken orrian adiskideen laguntza izan du Otxotekok. Eranskin kantatua luzatu amaieran, ispilu aurrean idazlea bera liburua eskuetan duela ageriz. Horrela, bizitza edota heriotzaren, ikuspegiaren arabera, aurkibideari errepasoa eman dio. Mamian, gaiak, kezkak, zenbakaitzak, zenbat aldiz abestuak hainbat poetek, zenbat aldiz hausnartuak filosofoek. Denbora, maitasuna, heriotza, bakardadea. Giza-hutsunearen osagaiak-edo, liburuaren azaletik Oteizaren apostoluek iradokitzen duten bezala. Liburuaren orritan Oteizak aztarnak utzi izan balitu bezala. Eskuartetik begietara, ordea, idazle, hitz, metafora, izen ezagun gehiagok agurtuko gaituzte. Erreferentziaz josia baitator egilearen jarioa. Horiekin guztiekin osatzen du bere egia. Egia bai, “errealitatetik” kanpo paratzen duelako bere burua, ideien dorrearen puntan, eta handik begira dirauelako. Begira, eta gogoetan, orojakile antzean.
Gogoeta-gai; gaur egunean gizakia hutsunea deritzon bizitza betetzen, nola saiatzen den. Eta min dario ariketak irundarrari, bere burua taldean sartuta ikustean, eta hala, salaketa galderak eta erantzun kritikoak jalgi ditu. Zauriak eta zornea. Etsipenaren mezua zabaltzen, heriotza itxaropen bakarra lez. Patu petrala hilezkor nahi lukeenarentzat. Eta erritmoa dario minari, hotsen eta hitzen kate eta jokoak, euskaraz gain erdarak ere nahastuz. Egituren errepikapenak oles-itxuratuz poetaren jarduna, batzuetan hiztegi zuzeneko, besteetan zuzenean hiztegira, irudi ederrik eta arestiko guztiak; orokorrean gogoetaren urruna eta hatza leuntzeko. Gorabeheratsu egiten den ibilbidean irakurle honen aburuz. Badira hausturak aipatu ibilbidean, orrietan zehar zabaldutako ildotik nabarmen aldentzen diren poemak, jolas modura ulertuak, inguruan hainbatetan molde erlijiozkoak irakurrita bereziki. Kontraesankor iruditutako bihurguneak, izan ere, ba ote dago egibakar eta iraunkorrik? Ba ote dugu bizitza luze nahiz berehalakoan inola ere ukatuko ez dugun egiarik?

Gorabeheratsu eta kontraesankor bizitza bat definitzerakoan ohiko izenlagunak dira. Bizitza, Arnasa galduaren ondarea uler liteke.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak