« “Arroz urez” idazten hasi eta “arrotz hitzez” amaitu | Zergatik poesia »

Tantaka / Peru Magdalena / Balea Zuria, 2020

Formaren blokeoa Jon Martin-Etxebeste / El Correo, 2021-03-20

Diziplinen arteko sartu-irtenetan ohitutako pertsona da Peru Magdalena eta bere argitalpena ere ezohikoa da oso: 10×6,5 zentimetroko blok baten itxura dauka eta eskuz amaitutako azala darama. Artefaktua zenbakitua dago. Lehen tiradako 300 aleak agortu dira eta bigarrena kaleratu dute. Barruan, haikuak topatuko ditu irakurleak: naturari buruzko hiru lerroko poematxoak; 5, 7 eta 5 silabakoak eta errimarik gabeak. Hala ere, soinuekin jostariak dira asko: “harria hare,/ are gehiago da/ harea haize”. Idazleak puntuazio markei uko egin die eta horrek bilatutako anbiguotasuna eta irekitasuna sortzen du. Haiku baten eta hurrengoaren arteko kateaketa ere sorrarazten du zenbaitetan. Liburua bitan banatua dago: borobila eta triangelua. Haiku borobilak bertikalean irakurtzeko moduan maketatuta daude, eta alerik distiratsuenak eta sakonenak bertan topatuko ditu irakurleak. Edertasuna konprimitzen duten pilulak dira. Triangeluaz geroztikoak, haiku tradizionaletatik apur bat urrutiratu daitezke. Naturatik giza harremanetarako jauzia egiten du idazleak atal honetan eta bere nortasuna sumatu liteke taupaka.

Zerbait ezberdina eskaintzeko prest dagoen autoreetako bat da durangarra. Liburuko ehun haikuetako bakoitza tanta bat da. Aratzak dira haietako gehienak, badira likitsak diren zenbait ere, ardo tantaren bat ere bada; eta ez da falta izerdi tantarik ere. Batera, bi tragotan edan daitekeen putzu bat bezala funtzionatzen dute. Liburuarekin busti nahi duen irakurleak, ordea, tantak atzera putzutik berreskuratzen saiatu beharko du; banaka eta poliki dastatu. Blokak edozein orri aise erauztea ahalbidetzen du. Liburuaren jabearen esku dago, beraz, alerik ederrenak oparitzea edo alerik desatseginenak suntsitzea. Modu honetan, bakoitzak bere antologia eraikitzeko aukera eskaintzen du. Artefaktu bitxia. Edozein patrikatan kabitzeko modukoa, baina ez edozein burutan.